تولید انرژی خورشیدی از برنامه‌ریزی‌ها عقب ماند
ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور با وجود رشد چشمگیر یک‌ساله و عبور از مرز ۲۲۰۰ مگاوات، هنوز کمتر از نیمی از هدف وعده داده‌شده ۵۰۰۰ مگاواتی است و عقب‌ماندگی از برنامه زمان‌بندی، ادامه دارد.
در اردیبهشت‌ماه امسال، محسن طرزطلب، معاون وزیر نیرو و رئیس ساتبا پیش‌بینی کرده بود که ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر تا پایان تابستان امسال به ۵۰۰۰ مگاوات برسد. طبق آن برنامه، قرار بود ماهانه حدود ۱۰۰۰ مگاوات به ظرفیت نصب شده اضافه شود و با همکاری بخش دولتی و خصوصی، پروژه‌های خورشیدی و مزارع کوچک در ۳۱ استان کشور وارد مدار شوند.
با این حال، تحقق این هدف به دلیل تأخیر در تأمین منابع مالی و کندی روند اجرای برخی پروژه‌ها، تا کنون محقق نشده است. آمارها نشان می‌دهد ظرف بیش از ۲۰ سال گذشته تنها ۱۲۳۲ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر در کشور احداث شده بود، اما طی یک سال اخیر این رقم به بیش از ۲۲۰۰ مگاوات رسیده است. با این حال، این جهش بی‌سابقه به دلیل کمبود منابع مالی، نتوانسته اهداف زمان‌بندی‌شده را محقق کند.
براساس برنامه مصوب، احداث ۳۵۰۰ مگاوات ظرفیت جدید نیازمند ۱.۵ میلیارد دلار منابع مالی بود که باید بخشی از آن تا فروردین امسال در اختیار سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر قرار می‌گرفت. در عمل اما تأمین مالی با تأخیری شش‌ماهه انجام شد و تنها معادل درخواست ماه نخست سال پرداخت شد. همین تأخیر باعث شد ظرفیت‌ها از برنامه عقب بمانند.
مسوولان معتقدند در صورت تزریق به‌موقع منابع، امکان عبور ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر به ۵۰۰۰ مگاوات تا پایان شهریور وجود داشت. اما اکنون حتی با رشد چشمگیر یک‌ساله، ظرفیت نصب‌شده به کمتر از نیمی از هدف برنامه رسیده است.
توسعه تجدیدپذیرها نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت برای کاهش ناترازی انرژی و مقابله با آثار زیست‌محیطی سوخت‌های فسیلی به شمار می‌رود و بی‌شک تحقق اهداف تنها با افزایش سرعت تأمین مالی و اجرای دقیق سیاست‌های بالادستی امکان‌پذیر است.
ایران با برخورداری از منابع طبیعی گسترده، فرصت‌های ویژه‌ای برای توسعه انرژی‌های پاک دارد. تابش آفتاب در مناطق مرکزی و جنوبی کشور، شرایطی مناسب برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی فراهم کرده و بادهای موسمی در سواحل خزر و برخی مناطق غربی، ظرفیت بالقوه‌ای برای تولید برق بادی ایجاد می‌کند.
به موازات توسعه نیروگاه‌های جدید، ۳۱ طرح بهره‌وری در حوزه صنعت، تجهیزات سرمایشی و روشنایی با هدف کاهش ۶۷۹ مگاوات مصرف برق در حال اجراست. کارشناسان معتقدند بهره‌وری تنها می‌تواند بخشی از عقب‌ماندگی موجود را جبران کند و تحقق برنامه ۵۰۰۰ مگاواتی نیازمند تصمیمات سریع‌تر و منابع پایدارتر است.
سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بخش خصوصی با تجهیز کارگاه‌ها و آغاز عملیات اجرایی نیروگاه‌های خورشیدی کوچک، تلاش کرده‌اند سرعت اجرای پروژه‌ها را افزایش دهند. علاوه بر این، برنامه‌هایی برای نصب نیروگاه‌های کوچک مقیاس در دستگاه‌های دولتی و پشت‌بام‌ها پیش‌بینی شده که امکان مشارکت گسترده‌تر در توسعه تجدیدپذیرها را فراهم می‌کند.
کارشناسان انرژی تأکید دارند که بهره‌گیری کامل از ظرفیت‌های خورشیدی و بادی کشور می‌تواند فشار بر شبکه برق را کاهش دهد، امنیت انرژی را افزایش دهد و بخشی از اهداف بلندمدت توسعه پایدار را محقق کند.
