شوک خبری درباره بازگشت ایران و آمریکا به میز مذاکرات + اثرات اقتصادی

به گفته این منبع، آخرین تماس میان دو طرف شنبه‌شب گذشته برقرار شد و در آن، دو طرف بر ضرورت بازگشت به میز مذاکره توافق کردند. وی افزود که بر اساس فضای این گفت‌وگو، احتمال دارد چند نشست محرمانه میان تهران و واشنگتن در عمان یا قطر طی هفته آینده برگزار شود تا پیش از آغاز رسمی مذاکرات، درباره هماهنگی‌های لازم گفت‌وگو شود.

منبعی آگاه در وزارت خارجه ایران به روزنامه «الجریده» فاش کرد که در روزهای اخیر تماس‌هایی میان عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، و استیو ویتکاف، فرستاده آمریکا در منطقه، انجام شده است. این تماس‌ها درباره ازسرگیری مذاکرات میان دو کشور بر سر پرونده هسته‌ای ایران بوده است؛ مذاکراتی که پس از حمله غافلگیرکننده اسرائیل به ایران در ماه ژوئن گذشته متوقف شد—حمله‌ای که به آغاز جنگی انجامید که اکنون با عنوان «جنگ دوازده‌روزه» شناخته می‌شود و در آن ایالات متحده نیز با بمباران تأسیسات هسته‌ای ایران مشارکت داشت و در نهایت، آتش‌بسی شکننده برقرار شد.

به گفته منبع یادشده، پیش از تماس روز شنبه، ویتکاف ابتکار عمل را در دست گرفت و با عراقچی تماس گرفت و از ایران خواست از طرح رئیس‌جمهور دونالد ترامپ برای پایان دادن به جنگ غزه حمایت کند — طرحی که دو طرف درگیر، یعنی اسرائیل و جنبش فلسطینی حماس، با آن موافقت اولیه کرده‌اند و واکنش مثبت گسترده‌ای در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی برانگیخته است.

منبع افزود: عراقچی در پاسخ، حمایت ایران از موضع دفتر سیاسی حماس و از هر طرحی را که به توقف خون‌ریزی در غزه منجر شود، اعلام کرد. با این حال، ویتکاف از عراقچی خواست اعلام رسمی حمایت از این طرح نه‌تنها از سوی ایران، بلکه از سوی برخی متحدانش — به‌ویژه حزب‌الله لبنان — صورت گیرد.

ایران با احتیاط به این درخواست پاسخ داد. وزارت خارجه ایران پریشب در بیانیه‌ای اعلام کرد:

«ایران از هر تصمیمی که از سوی ملت فلسطین اتخاذ شود و منجر به توقف نسل‌کشی، عقب‌نشینی ارتش اسرائیل از غزه، احترام به حق تعیین سرنوشت ملت فلسطین، ورود کمک‌های انسانی و بازسازی غزه شود، حمایت می‌کند.»

بیانیه وزارت خارجه افزود:

«ایران همواره از هر ابتکاری که به توقف پاکسازی قومی، جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت در غزه بینجامد و زمینه تحقق حق تعیین سرنوشت ملت فلسطین را فراهم کند، حمایت کرده است.»

با این حال، در همان بیانیه نسبت به ابعاد خطرناک این پیشنهاد و نیز «خیانت و کارشکنی اسرائیل در اجرای تعهدات خود» هشدار داده شد.

در همین زمینه، حزب‌الله لبنان نیز به‌طور غیرمنتظره، پریشب از مواضع پیشین خود عقب‌نشینی کرد. پیش‌تر، نعیم قاسم، معاون دبیرکل حزب‌الله، طرح ترامپ را به‌شدت مورد حمله قرار داده بود، اما اکنون حزب اعلام کرده که از هر تصمیمی که حماس اتخاذ کند، حمایت می‌کند — تصمیمی که حماس نیز موافقت اولیه خود با طرح ترامپ را اعلام کرده است.

منابع لبنانی به «الجریده» گفته‌اند که حزب‌الله پس از دریافت تماس‌هایی از ایران و حماس، موضع خود را «تصحیح» کرده است.

از سوی دیگر، منبع ایرانی افزود: ویتکاف تلاش کرده است از سرگیری مذاکرات هسته‌ای را به دستیابی به آتش‌بس در غزه پیوند بزند، در تلاشی برای واداشتن تهران به استفاده از نفوذ خود بر متحدانش، به‌ویژه حماس، تا با پیشنهاد آمریکا به‌طور مثبت برخورد کنند.

در مقابل، عراقچی بار دیگر شروط ایران برای ازسرگیری گفت‌وگوها را تکرار کرد که شامل موارد زیر است:

به‌رسمیت شناختن «حق» ایران برای غنی‌سازی اورانیوم،

رد هرگونه مذاکره درباره برنامه موشکی ایران،

و عدم پیوند دادن پرونده هسته‌ای با مسائل منطقه‌ای.

به گفته این منبع، ویتکاف در پاسخ، عراقچی را از آمادگی واشنگتن برای همکاری در شورای امنیت به‌منظور لغو تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران که بر اساس مکانیسم ماشه (Snapback) در چارچوب توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ دوباره اعمال شده بود، آگاه کرد.

آثار اقتصادی بازگشت ایران به مذاکرات

اگر مذاکرات میان ایران و آمریکا ـ آن‌گونه که در گزارش روزنامه «الجریده» آمده ـ از سر گرفته شود، آثار اقتصادی آن می‌تواند چندلایه، سریع و عمیق باشد. این تأثیرات را می‌توان در سه سطح بررسی کرد:بازارهای داخلی، روابط خارجی و سرمایه‌گذاری بلندمدت.

۱. آثار کوتاه‌مدت (روانـی و بازاری)

اگر خبر آغاز دوباره گفت‌وگوها تأیید شود، حتی پیش از هر توافق رسمی:

• کاهش نرخ دلار و طلا: بازار آزاد ایران به شدت به اخبار سیاسی واکنش نشان می‌دهد. معمولاً در چنین شرایطی، ارزش ریال تقویت می‌شود و نرخ دلار موقتاً پایین می‌آید.

• کاهش انتظارات تورمی: فعالان اقتصادی، با احتمال کاهش تحریم‌ها، انتظارات خود از رشد قیمت‌ها را تعدیل می‌کنند؛ در نتیجه تورم ماهانه کاهش می‌یابد.

• رشد بورس تهران: گروه‌های بانکی، خودرویی و پتروشیمی معمولاً نخستین برندگان فضای مثبت مذاکرات هستند. شاخص کل می‌تواند جهش کوتاه‌مدتی را تجربه کند.

۲. آثار میان‌مدت (در صورت پیشرفت مذاکرات)

اگر مذاکرات به توافق موقت یا رفع نسبی تحریم‌ها منجر شود:

• افزایش صادرات نفت و ارزآوری دولت: صادرات روزانه نفت ایران که اکنون حدود ۱.۵ میلیون بشکه است، می‌تواند تا دو میلیون بشکه یا بیشتر افزایش یابد. این به معنی افزایش ورودی ارز و ثبات نرخ ارز رسمی و آزاد خواهد بود.

• کاهش کسری بودجه دولت: با افزایش درآمدهای نفتی و کاهش نیاز به چاپ پول، دولت می‌تواند تورم را بهتر کنترل کند.

• گشایش در نقل‌وانتقال بانکی: در صورت لغو برخی تحریم‌های بانکی (مثلاً SWIFT یا بانک‌های واسطه در قطر و عمان)، هزینه تجارت خارجی پایین می‌آید و واردات کالاهای واسطه‌ای آسان‌تر می‌شود.

• رشد تولید صنعتی: صنایع بزرگ مانند پتروشیمی، فولاد، خودرو و انرژی که از تحریم آسیب دیده‌اند، از باز شدن مسیرهای صادراتی و واردات قطعات بهره‌مند خواهند شد.

۳. آثار بلندمدت (در صورت توافق پایدار)

در صورت رسیدن به یک توافق جامع:

• افزایش سرمایه‌گذاری خارجی (FDI): شرکت‌های آسیایی و اروپایی احتمالاً دوباره به بازار ایران بازمی‌گردند، به‌ویژه در حوزه‌های انرژی، خودروسازی، و فناوری.

• رشد اقتصادی پایدار: با رفع محدودیت‌های مالی و تکنولوژیک، رشد اقتصادی ایران می‌تواند از میانگین ۲٪ فعلی به حدود ۴ تا ۵٪ در سال برسد.

• ثبات بازار کار و کاهش بیکاری: افزایش تولید داخلی به اشتغال‌زایی گسترده منجر می‌شود، خصوصاً در صنایع صادرات‌محور.

• افزایش اعتماد مصرف‌کنندگان و سرمایه‌گذاران داخلی: بهبود فضای سیاسی و اقتصادی انگیزه پس‌انداز، سرمایه‌گذاری و مصرف را افزایش می‌دهد.