انقلاب در کشاورزی ایران / خداحافظی با واردات ۴۰ درصدی محصولات اساسی
وزارت جهاد کشاورزی از یک برنامه کلان و چندوجهی برای کاهش ۴۰ درصدی واردات محصولات کشاورزی تا پایان برنامه هفتم توسعه رونمایی کرد.
این طرح که به گفته معاون وزیر جهاد کشاورزی، یک “انقلاب” در شیوه تولید محسوب می‌شود، قصد دارد با ترکیبی از دانش نوین، کاهش ضایعات و آموزش گسترده، وابستگی کشور به واردات کالاهای استراتژیک و حیاتی مانند نهاده‌های دامی، دانه‌های روغنی، برنج و شکر را به شکل چشمگیری کاهش دهد. اما نقشه راه دولت برای رسیدن به این هدف بلندپروازانه چیست؟
غلامرضا گل‌محمدی، معاون وزیر جهاد کشاورزی، در یک نشست خبری سه محور اصلی این تحول را تشریح کرد:
۱. تزریق دانش به مزرعه: از محقق معین تا زن تسهیل‌گر
حلقه مفقوده کشاورزی ایران همواره فاصله میان دانش تحقیقاتی و عمل در مزرعه بوده است. برنامه جدید قصد دارد این شکاف را با چند ابزار پر کند:
- استقرار ۱۲۵۰ محقق معین: این کارشناسان به طور مستقیم در استان‌ها مستقر شده و دانش فنی را به مزارع منتقل می‌کنند.
- آموزش هدفمند: با همکاری نظام مهندسی کشاورزی و بخش خصوصی، دوره‌های آموزشی کاربردی برای کشاورزان برگزار می‌شود.
- توانمندسازی زنان روستایی: با آموزش ۱۲ هزار زن تسهیل‌گر و برگزاری بیش از ۱۲۸ هزار نفر-روز دوره آموزشی، از ظرفیت عظیم زنان روستایی برای افزایش بهره‌وری استفاده خواهد شد.
۲. کاهش ضایعات: تبدیل تهدید به فرصت
بخش بزرگی از تولیدات کشاورزی ایران در مراحل مختلف به ضایعات تبدیل می‌شود. برنامه جدید به جای دور ریختن این منابع، آن‌ها را به چرخه تولید بازمی‌گرداند:
- خوراک دام از ضایعات: تحقیقات برای استفاده از ضایعات خرما، نیشکر، ملاس و آفتابگردان برای تولید خوراک دام آغاز شده است. این کار مستقیماً وابستگی به واردات نهاده‌های دامی را کاهش می‌دهد.
- اصلاح ماشین‌آلات: تنها با اصلاح کمباین‌ها، ریزش غلات در مرحله برداشت ۵ درصد کاهش یافته است. گل‌محمدی تاکید کرد: “اگر بتوانیم تنها ۱۰ درصد از ضایعات فعلی را کاهش دهیم، تولید کشور به حدود ۱۴۵ میلیون تن خواهد رسید.”
۳. طرح‌های توسعه‌ای جامع: از کاشت تا برداشت
به جای ارائه بسته‌های دانشی پراکنده، “طرح‌های توسعه‌ای” به صورت پایلوت در استان‌های اردبیل و آذربایجان شرقی (قطب‌های تولید سیب‌زمینی) آغاز شده است. این طرح‌ها تمام زنجیره تولید از آب و خاک گرفته تا انتخاب رقم و تغذیه گیاه را به صورت یکپارچه مدیریت می‌کنند و با مشاهده نتایج موفق آن توسط سایر کشاورزان، به سرعت در حال گسترش است.
تحلیل خودرو یک: حرکت از کشاورزی سنتی به سوی امنیت غذایی پایدار
هدف‌گذاری برای کاهش ۴۰ درصدی واردات کشاورزی، فراتر از یک شعار است؛ این یک ضرورت استراتژیک برای کشوری است که با چالش‌های ارزی و تحریم‌ها مواجه است. موفقیت این طرح می‌تواند سه نتیجه کلیدی برای اقتصاد و سفره مردم به همراه داشته باشد:
- کاهش خروج ارز: سالانه میلیاردها دلار ارز صرف واردات کالاهایی مانند ذرت، کنجاله سویا، برنج و روغن خام می‌شود. تولید این محصولات در داخل، فشار را از روی منابع ارزی کشور برداشته و آن را صرف بخش‌های ضروری‌تر می‌کند.
- کنترل قیمت‌ها در بلندمدت: گرچه در کوتاه‌مدت ممکن است قیمت تمام‌شده تولید داخل بالاتر باشد، اما در بلندمدت، کاهش وابستگی به نوسانات نرخ ارز و بازارهای جهانی، ثبات بیشتری را برای قیمت کالاهای اساسی در بازار داخلی به ارمغان می‌آورد.
- تقویت امنیت غذایی: اتکا به تولید داخلی به معنای آن است که امنیت غذایی کشور کمتر تحت تأثیر تنش‌های سیاسی و بحران‌های جهانی قرار می‌گیرد. این برنامه در صورت اجرای موفق، گامی بزرگ در جهت حرکت از یک کشاورزی آسیب‌پذیر و سنتی به سمت یک سیستم کشاورزی مدرن و پایدار خواهد بود. چالش اصلی، تداوم اجرای این سیاست‌ها و غلبه بر مقاومت‌های احتمالی از سوی شبکه‌های واردات است.
