نقشه راه عدالت دولت فاش شد / از یارانه مادران تا مسکن و اشتغال
در تازه‌ترین اظهارنظر یکی از مقامات دولتی، از چارچوب و نقشه راه کلان دولت برای تحقق عدالت اجتماعی رونمایی شد.
مهاجرانی با تشریح آنچه “چهار رکن اساسی عدالت” نامید، تاکید کرد که تمرکز اصلی دولت بر بهبود وضعیت دهک‌های پایین جامعه قرار دارد. اما این چهار رکن دقیقاً چه هستند و دولت برای اجرای هر یک از آن‌ها چه برنامه‌های عملیاتی‌ای را دنبال می‌کند؟ این گزارش به رمزگشایی از این چهار محور و تحلیل برنامه‌های مرتبط با آن می‌پردازد.
بر اساس اظهارات مهاجرانی و تحلیل مجموعه سیاست‌های اخیر دولت، به نظر می‌رسد “چهار رکن عدالت” که دولت سیزدهم بر آن استوار است، عبارتند از:
۱. رکن اول: حمایت مستقیم از معیشت و امنیت غذایی
این رکن، مهم‌ترین و فوری‌ترین محور برنامه‌های دولت است که مستقیماً سفره مردم را هدف گرفته است.
- اقدامات کلیدی:
- طرح یسنا: ارائه یارانه مضاعف ۶۰۰ هزار تومانی به مادران دارای فرزند شیرخوار در دهک اول درآمدی برای خرید بسته‌های بهداشتی و غذایی.
- طرح کالابرگ الکترونیکی: تخصیص اعتبار خرید ۱۱ قلم کالای اساسی برای ۷ دهک اول جامعه با هدف تضمین دسترسی به حداقل‌های امنیت غذایی.
- پرداخت یارانه‌های نقدی: استمرار پرداخت یارانه‌های ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی به عنوان یک شبکه حمایتی پایه.
۲. رکن دوم: تامین مسکن به عنوان حق شهروندی
دولت معتقد است که بخش بزرگی از هزینه‌های خانوار مربوط به مسکن است و تامین سرپناه برای اقشار کم‌درآمد، گامی بزرگ در جهت عدالت است.
- اقدامات کلیدی:
- طرح نهضت ملی مسکن: برنامه ساخت چهار میلیون واحد مسکونی در چهار سال با هدف کنترل قیمت و افزایش دسترسی به مسکن برای فاقدین آن.
- تسهیلات ودیعه مسکن: ارائه وام‌های بانکی به مستاجران برای کمک به تامین هزینه‌های اجاره‌بها.
۳. رکن سوم: اشتغال‌زایی و توانمندسازی اقتصادی
این رکن بر این فلسفه استوار است که بهترین راه برای فقرزدایی، ایجاد شغل پایدار به جای توزیع کمک‌های مالی است.
- اقدامات کلیدی:
- تسهیلات اشتغال خرد و خانگی: ارائه وام‌های کم‌بهره به کسب‌وکارهای کوچک و مشاغل خانگی، به ویژه برای زنان سرپرست خانوار و جوانان.
- احیای واحدهای تولیدی راکد: تمرکز بر بازگرداندن کارخانه‌ها و کارگاه‌های تعطیل‌شده به چرخه تولید برای ایجاد فرصت‌های شغلی جدید.
۴. رکن چهارم: گسترش پوشش سلامت و بهداشت
این محور با درک اینکه هزینه‌های درمان می‌تواند یک خانوار را به زیر خط فقر بکشاند، بر دسترسی همگانی و ارزان به خدمات سلامت تاکید دارد.
- اقدامات کلیدی:
- بیمه همگانی سلامت: پوشش بیمه‌ای رایگان برای میلیون‌ها نفر از افراد فاقد بیمه در دهک‌های پایین درآمدی.
- کاهش سهم پرداختی بیماران: تلاش برای کاهش سهم پرداختی بیماران از هزینه‌های درمان، به ویژه در بیمارستان‌های دولتی.
تحلیل خودرو یک: از تئوری تا عمل، چهار ضلعی عدالت زیر ذره‌بین
معرفی “چهار رکن عدالت” توسط دولت، یک گام مثبت در جهت ایجاد یک چارچوب نظری منسجم برای سیاست‌های رفاهی است. این نقشه راه نشان می‌دهد که دولت به دنبال یک رویکرد چندوجهی برای مبارزه با فقر است که صرفاً به توزیع پول محدود نمی‌شود. با این حال، موفقیت این چهارضلعی با سه چالش بزرگ روبروست:
-
چالش تأمین منابع پایدار: برنامه‌هایی مانند نهضت ملی مسکن، کالابرگ و بیمه همگانی نیازمند بودجه‌های عظیمی هستند. در شرایط تحریم و نوسانات درآمدهای نفتی، تأمین مالی پایدار برای این ابرپروژه‌ها بزرگترین مانع پیش روی دولت است. هرگونه اختلال در منابع می‌تواند این طرح‌ها را نیمه‌کاره رها کند.
-
چالش تورم ساختاری: حتی بهترین سیاست‌های حمایتی نیز در برابر تورم افسارگسیخته رنگ می‌بازند. تا زمانی که ریشه‌های تورم در اقتصاد کلان کشور کنترل نشود، افزایش یارانه‌ها و تسهیلات صرفاً یک مسکن موقتی خواهد بود و قدرت خرید مردم به طور مداوم تحلیل خواهد رفت. موفقیت رکن “معیشت” مستقیماً به موفقیت دولت در مهار تورم وابسته است.
-
چالش اجرا و بوروکراسی: از شناسایی دقیق نیازمندان و تخصیص زمین برای مسکن گرفته تا پرداخت به موقع تسهیلات بانکی، هر یک از این طرح‌ها با پیچیدگی‌های اجرایی و بوروکراسی گسترده‌ای مواجه هستند. کارآمدی نظام اجرایی کشور، پاشنه آشیل تحقق این چهار رکن در عمل خواهد بود.
در نهایت، این “چهار رکن عدالت” یک چشم‌انداز امیدوارکننده را ترسیم می‌کند، اما تبدیل این چشم‌انداز به واقعیت ملموس در زندگی مردم، نیازمند عبور موفقیت‌آمیز از موانع سه‌گانه “بودجه، تورم و اجرا” است.
