وام مسکن در تهران فقط برای ۱۰ متر خانه جواب می‌دهد/ وام ۱ میلیاردی زوجین در تهران با سود ۲۲.۵ درصد
در حالی که در بیشتر کشورهای پیشرفته وام مسکن تا ۹۰ درصد ارزش ملک را پوشش می‌دهد، در ایران این نسبت به سختی به ۲۰ درصد می‌رسد و در عمل برای تهران فقط ۱۰ درصد از هزینه خرید خانه را تأمین می‌کند. با تولید سالانه «۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار واحد» در برابر نیاز واقعی «بیش از یک میلیون واحد»، فشار بر خانه‌اولی‌ها به سطح بحران تاریخی رسیده است.
بر اساس داده‌های رسمی، سقف وام خرید مسکن زوجین در تهران اکنون یک میلیارد تومان است؛ با نرخ سود ۲۲.۵ درصد و بازپرداخت ۱۲ ساله. پیش از دریافت، خریدار باید حدود ۲۵۰ میلیون تومان صرف خرید اوراق حق تقدم کند، تا مبلغ نهایی قابل استفاده به ۷۵۰ میلیون تومان برسد. حتی با افزودن وام تعمیرات، مجموع دریافتی در بهترین حالت یک میلیارد تومان خواهد بود که با قیمت میانگین ۱۰۰ میلیون تومان برای هر متر مربع، تنها برای خرید ۱۰ متر کفایت می‌کند.
شکاف تولید و نیاز واقعی
کارشناسان معتقدند پایین بودن نسبت وام به ارزش تنها بخشی از بحران است. تولید سالانه مسکن در ایران حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار واحد است، در حالی که نیاز واقعی بیش از یک میلیون واحد برآورد می‌شود. این کمبود سالانه، انباشت کسری عرضه را موجب شده و قیمت‌ها را در مسیر صعودی ثابت نگه می‌دارد. در کشورهای اروپایی وام‌های بلندمدت ۳۰ ساله با نرخ بهره پایین و پوشش ۸۰ تا ۹۵ درصد ارزش ملک، همراه با حمایت مستقیم دولت، مسیر خانه‌دار شدن را ممکن کرده است.
ضعف سیاست‌گذاری و زیرساخت
به گفته غلامرضا اسلامی‌بیدگلی، بازار مسکن ایران فاقد هماهنگی بین سیاست‌های پولی و توسعه‌ای است. دولت‌ها عملاً تمرکز را بر آغاز پروژه‌های بزرگ گذاشته‌اند اما بدون «زیرساخت حمل‌ونقل، خدمات و زمین مناسب» این پروژه‌ها به سرنوشت طرح‌هایی مانند مسکن مهر دچار می‌شوند. نرخ‌های بالای اوراق مالی ۳۰ تا ۴۰ درصدی، سرمایه را از بخش مولد مسکن دور کرده و توان خرید مردم را به شکل ساختاری محدود ساخته است.
