گنج پنهانی که روزانه در تهران دفن می‌شود!
هر روز، تهران هزاران تن زباله را در آرادکوه دفن می‌کند؛ در حالی که در شهرهایی مانند کپنهاگ، وین و آمستردام، همین «زباله» به برق، گرما و درآمد تبدیل می‌شود.
از مدفن پسماند تا پریز برق؛ کپنهاگ چگونه از زباله انرژی می‌سازد؟
در دانمارک، تاسیسات پیشرفته «آماگر باکه» سالانه بیش از ۵۶۰ هزار تن پسماند شهری را به انرژی تبدیل می‌کند. خروجی این فرایند، برق مورد نیاز ۵۵۰ هزار نفر و گرمایش بیش از ۱۴۰ هزار خانوار است. این نیروگاه با طراحی معماری منحصر‌به‌فرد و کارایی بالا، نه تنها آلودگی را کاهش داده بلکه با صادرات انرژی، به منبع درآمدی پایدار برای شهرداری کپنهاگ تبدیل شده است. دانمارک با همین مدل توانسته هزینه دفن پسماند را تقریبا به صفر برساند و چرخه اقتصاد پسماند را به یک صنعت پایدار بدل کند.
وین و بارسلونا؛ دو روایت متفاوت از یک منطق مشترک
در وین، حدود ۸۰ درصد پسماند شهری وارد چرخه پردازش و بازیافت می‌شود. سیستم تفکیک از مبدا به‌قدری دقیق است که شهرداری می‌تواند سالانه بیش از ۲۵۰ میلیون یورو از فروش انرژی، مواد بازیافتی و خدمات جانبی درآمد داشته باشد. در بارسلونا، تمرکز بیشتر بر «جمع‌آوری تفکیکی» است؛ شهری که اکنون حدود ۴۰ درصد از زباله‌هایش را به‌صورت جداگانه جمع‌آوری می‌کند و بخشی از انرژی مورد نیاز ناوگان شهری‌اش را از سوخت RDF (Refuse-Derived Fuel) به دست می‌آورد. هر دو شهر، زباله را نه تهدید زیست‌محیطی بلکه فرصت اقتصادی می‌دانند.
آمستردام؛ جایی که هیچ زباله‌ای بی‌ارزش نیست
شهرداری آمستردام، با یکپارچه‌سازی شبکه جمع‌آوری و تاسیس کارخانه‌های «پسماند به انرژی»، توانسته بیش از ۹۰ درصد پسماند شهری را به محصولات ثانویه تبدیل کند. در سال ۲۰۲۳، ارزش انرژی تولیدی و مواد بازیافتی این شهر بیش از ۱۲۰ میلیون یورو برآورد شده است. در این مدل، درآمد به شکل مستقیم به بودجه شهری بازمی‌گردد و هزینه‌های جمع‌آوری و دفن را جبران می‌کند؛ الگویی که بسیاری از کارشناسان شهری، آن را نسخه قابل بومی‌سازی برای کلان‌شهرهای پرجمعیت جهان می‌دانند.
و اما تهران؛ روی تپه‌ای از طلای سیاه
تهران روزانه حدود ۸۰۰۰ تن پسماند شهری تولید می‌کند؛ معادل بیش از ۲.۹ میلیون تن در سال. اگر تنها ۳۰ درصد از این حجم وارد چرخه بازیافت یا تولید انرژی شود، شهرداری می‌تواند سالانه بیش از ۴۰ میلیون یورو درآمد کسب کند. با افزایش سهم تفکیک به ۵۰ درصد و اجرای پروژه‌های «پسماند به انرژی»، این رقم تا ۱۴۰ میلیون یورو قابل افزایش است. این یعنی بخشی از هزینه‌های سنگین خدمات شهری می‌تواند از دل زباله‌ها تامین شود، نه از منابع مالی دیگر.
با اجرای سیاست‌های تازه اقتصاد سبز و توسعه نیروگاه‌های زیست‌توده، تهران می‌تواند از یک شهر مصرف‌گرا به شهری مولد تبدیل شود. این گذار نیازمند سه عنصر است: تفکیک از مبدا، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و تضمین خرید انرژی از پسماند. اگر این سه محور به‌درستی اجرا شود، پسماند دیگر مسئله‌ای برای دفن نخواهد بود؛ بلکه به حلقه‌ای از زنجیره اقتصاد دایره‌ای بدل می‌شود. در نهایت، آنچه امروز در آرادکوه دفن می‌شود، می‌تواند فردا منبع تامین انرژی، اشتغال و درآمد پایدار برای پایتخت باشد.
