افغانستان دوباره ایران را بازی داد!

 این نقض آشکار معاهده ۱۳۵۱، عملاً به خشکی کامل تالاب بین‌المللی هامون منجر شده و بحران زیست‌محیطی و اجتماعی در منطقه سیستان را به نقطه‌ای بی‌سابقه رسانده است.

آمار رسمی از نقض فاحش معاهده ۱۳۵۱

عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب کشور، با ارائه آماری دقیق، ابعاد عدم پایبندی افغانستان به تعهدات آبی خود را روشن ساخت. بر اساس معاهده تاریخی سال ۱۳۵۱، افغانستان موظف است سالانه ۸۲۰ میلیون متر مکعب آب از رودخانه هیرمند را به سمت ایران روانه کند. با این حال، بزرگ‌زاده تأیید کرد:

“در سال آبی گذشته، تنها ۱۱۹ میلیون متر مکعب آب از این محل وارد ایران شد که معادل تنها ۱۶ درصد از کل حقابه قانونی ماست.”

این آمار به معنای یک کسری ۸۴ درصدی (معادل ۷۰۱ میلیون متر مکعب) در اجرای تعهدات بین‌المللی از سوی کابل است و نشان‌دهنده شکست تلاش‌های دیپلماتیک اخیر برای حل این مناقشه دیرینه است.

پیامد مستقیم؛ مرگ اکولوژیک تالاب هامون

تالاب هامون، به عنوان هفتمین تالاب بزرگ بین‌المللی جهان و اکوسیستم حیاتی در پایان حوضه آبریز هیرمند، قربانی اصلی این سیاست آبی است. گزارش‌ها تأیید می‌کنند که این تالاب هم‌اکنون کاملاً خشک شده و هیچ آبی ندارد. این فاجعه زیست‌محیطی پیامدهای زنجیره‌واری به دنبال داشته است:

• نابودی معیشت: اقتصاد منطقه سیستان که بر پایه صیادی، کشاورزی و دامپروری مبتنی بر حیات هامون بود، تقریباً از بین رفته است.
• تبدیل به کانون ریزگرد: بستر خشک تالاب به یکی از بزرگ‌ترین کانون‌های تولید طوفان‌های گرد و غبار و ریزگردهای سمی در شرق ایران تبدیل شده و سلامت ساکنان را به طور جدی تهدید می‌کند.
• مهاجرت اجباری: فروپاشی اقتصادی و زیست‌محیطی، به موج گسترده‌ای از مهاجرت از این منطقه استراتژیک دامن زده است.

تحلیل ژئوپلیتیک؛ آب به مثابه ابزار فشار

کارشناسان مسائل منطقه‌ای معتقدند که این اقدام افغانستان، فراتر از دلایل مرتبط با خشکسالی، یک استراتژی حساب‌شده برای استفاده از “آب” به عنوان یک اهرم فشار ژئوپلیتیک است. ساخت و بهره‌برداری از سدهای بزرگ در بالادست رودخانه، به ویژه سد کمال‌خان در نزدیکی مرز ایران، به هیئت حاکمه کابل این امکان را می‌دهد که جریان آب را به طور کامل کنترل کرده و از آن به عنوان ابزاری برای چانه‌زنی‌های سیاسی و اقتصادی با تهران استفاده نماید.