برنامه جدید ایران برای خلیج فارس / نقشه انرژی ترسیم شد

 این فعالیت‌ها که از استان اردبیل در شمال غرب تا میادین مشترک با کشورهای همسایه در جنوب امتداد دارد، نه تنها با هدف افزایش ذخایر هیدروکربوری، بلکه با نگاهی به توازن قدرت منطقه‌ای و امنیت انرژی بلندمدت دنبال می‌شود.

جغرافیای اکتشاف: پوشش سراسری کشور

فعالیت‌های اکتشافی در مقیاسی گسترده در حال انجام است و مناطق زیر را به عنوان کانون‌های اصلی در بر می‌گیرد:

• مناطق سنتی: زاگرس، دزفول شمالی و جنوبی، لرستان، فارس، کرمانشاه، ایلام و بوشهر.
• مناطق جدید و مرزی:
• استان اردبیل: با استناد به وجود چشمه‌های طبیعی نفت و موفقیت‌های اکتشافی در کشور همسایه (آذربایجان)، عملیات لرزه‌نگاری دو و سه‌بعدی در این منطقه با امیدواری بالایی دنبال می‌شود.
• استان‌های خراسان (شمالی، رضوی، جنوبی): تمرکز بر این مناطق نشان‌دهنده تلاش برای کشف منابع در شرق کشور است.
• خلیج فارس (ناحیه پارس‌آپادانا): یک مناقصه برای اجرای عملیات لرزه‌نگاری در ناحیه مرزی با عربستان، کویت، امارات و بحرین آغاز شده که در فاز اول ۱۰٪ از این پهنه وسیع را پوشش خواهد داد. این اقدام از اهمیت ژئوپلیتیکی بالایی در رقابت بر سر منابع مشترک برخوردار است.

وضعیت عملیاتی و زیرساخت‌ها

• عملیات لرزه‌نگاری: در حال حاضر در ۴ نقطه از کشور در حال اجراست و پیمانکاران ۴ پروژه دیگر نیز تا پایان سال مشخص خواهند شد.
• وضعیت حفاری:
• ۴ حلقه چاه در حال حفاری فعال هستند.
• ۱ حلقه چاه (در منطقه تخته) در مرحله تست و ارزیابی قرار دارد.
• ۲ حلقه چاه (در رگ‌سفید و جهرم) به تازگی عملیات حفاری خود را آغاز کرده‌اند.
• تعداد دکل‌ها:
• ۶ دکل در حال حاضر فعال هستند: ۳ دکل بر منابع گازی و ۳ دکل بر منابع نفتی متمرکز شده‌اند.
• نیاز به توسعه زیرساخت: برای پیشبرد برنامه‌های اکتشافی، نیاز فوری به ۵ دکل خشکی و ۱ دکل دریایی جدید وجود دارد. شرکت ملی نفت قصد دارد این نیاز را از طریق سرمایه‌گذاری مستقیم و همکاری با سرمایه‌گذاران خصوصی برای واردات دکل‌های جدید تامین کند.

دیپلماسی انرژی و همکاری‌های بین‌المللی

اگرچه در حال حاضر پروژه اکتشافی فعالی در خارج از کشور وجود ندارد، اما ایران بر صدور دانش فنی و خدمات آموزشی تمرکز کرده است:

• تاجیکستان: در سال گذشته، دوره‌های آموزشی برای متخصصان زمین‌شناسی و مهندسی این کشور برگزار شد.
• افغانستان: بنا به درخواست وزیر انرژی این کشور، مذاکراتی برای ارائه خدمات آموزشی در حوزه اکتشاف در جریان است.

این رویکرد، ایران را به عنوان یک قطب دانش و تجربه در صنعت نفت و گاز منطقه معرفی می‌کند.

اکتشاف در دوران تحریم

مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت تاکید دارد که تحریم‌ها تاثیر قابل توجهی بر این حوزه نداشته، زیرا اکتشاف یک فعالیت “مغزافزاری” و متکی بر دانش نیروی انسانی است.

• تحلیل افزوده: در حالی که دانش فنی داخلی یک مزیت بزرگ است، این ادعا چالش‌پذیر به نظر می‌رسد. فناوری‌های پیشرفته لرزه‌نگاری، تجهیزات حفاری دقیق (Drilling Bits)، نرم‌افزارهای مدلسازی مخزن و دکل‌های مدرن دریایی و خشکی عمدتاً در انحصار شرکت‌های بین‌المللی قرار دارند. تحریم‌ها دسترسی به این فناوری‌ها را دشوار و پرهزینه کرده و می‌تواند بر سرعت و دقت عملیات اکتشافی تاثیر بگذارد. با این حال، تمرکز بر مناطق جدید و مرزی نشان می‌دهد که اراده سیاسی برای پیشبرد این پروژه‌ها با وجود محدودیت‌ها، بسیار بالا است.