تکلیف سرقت ابر از ایران روشن شد - آبان ۱۴۰۴

بررسی‌های علمی و داده‌های رسمی هواشناسی نشان می‌دهد که این ادعا فاقد پشتوانه علمی است و کاهش بارش در ایران پدیده‌ای منطقه‌ای و ناشی از شرایط جوی و اقلیمی است، نه نتیجه «سرقت ابر».

وضعیت بارش در پاییز ۱۴۰۴

گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد میانگین بارش کشور در پاییز ۱۴۰۴ حدود ۴۴ درصد کمتر از میانگین بلندمدت ۲۱ ساله بوده و میزان برف نیز تا ۸۴ درصد پایین‌تر از حد نرمال گزارش شده است.
این کاهش بارش در بیشتر حوضه‌های آبریز کشور محسوس است. با این حال، کاهش بارندگی فقط محدود به ایران نیست و بسیاری از کشورهای منطقه نیز با خشکسالی نسبی روبه‌رو بوده‌اند.

آیا «ابرها دزدیده می‌شوند»؟

کارشناسان اقلیم و هواشناسی تأکید دارند که هیچ فناوری یا سازوکاری وجود ندارد که بتواند به‌صورت مؤثر و پایدار مانع ورود ابرها به یک کشور یا آن‌ها را به کشور دیگری منتقل کند.
پدیده‌ای به نام «بارورسازی ابرها» وجود دارد که تنها احتمال بارش را در محدوده‌ای کوچک افزایش می‌دهد و نمی‌تواند باعث «دزدیده شدن ابر» در مقیاس ملی یا منطقه‌ای شود.
بنابراین، از دید علمی و فنی، ادعای دزدیده شدن ابرهای ایران به‌وسیله کشورهای دیگر بی‌اساس است.

چرا ترکیه بارش دارد اما ایران ندارد؟

۱. الگوهای جوی و مسیر سامانه‌ها: سامانه‌های بارشی تحت تأثیر پرفشارها، کم‌فشارها و جریان‌های جوی شکل می‌گیرند. در بسیاری از موارد مسیر سامانه‌های باران‌زا به‌گونه‌ای است که از روی ترکیه عبور کرده و وارد ایران نمی‌شوند.
۲. ویژگی‌های جغرافیایی و ارتفاعات: کوهستان‌های ترکیه موجب صعود جریان‌های مرطوب و افزایش بارش می‌شوند، در حالی که در ایران به‌دلیل موقعیت جغرافیایی، بخشی از رطوبت پیش از ورود به کشور از بین می‌رود.
۳. نوسانات اقلیمی جهانی: پدیده‌هایی مانند ال‌نینو و تغییرات دمایی اقیانوس‌ها بر جریان‌های هوایی و توزیع بارش در منطقه اثر می‌گذارند. ایران در سال‌های اخیر به‌طور کلی روندی از کاهش بارش و خشکسالی را تجربه کرده است.

واکنش کارشناسان و رسانه‌ها

کارشناسان هواشناسی، اقلیم‌شناسان و رسانه‌های رسمی بر این موضوع تأکید دارند که شایعهٔ «ابردزدی» مبنای علمی ندارد. آن‌ها می‌گویند تمرکز باید بر تحلیل‌های اقلیمی، مدیریت منابع آب و سازگاری با تغییرات آب‌وهوایی باشد.
مقامات رسمی نیز کاهش واقعی بارش و احتمال کمبود منابع آبی در زمستان ۱۴۰۴ را تأیید کرده و بر ضرورت صرفه‌جویی و مدیریت تقاضای آب تأکید کرده‌اند.

پیامدها و پیشنهادها

• پیامدها: کاهش بارش به معنای کاهش ورودی سدها، افت سطح آب‌های زیرزمینی، فشار بیشتر بر بخش کشاورزی و افزایش خطر بحران آب در مناطق مرکزی و غربی کشور است.

• پیشنهادها: مدیریت دقیق‌تر مصرف، بازنگری در تخصیص آب کشاورزی، استفاده از فناوری‌های نوین آبیاری، تقویت سامانه‌های پایش اقلیمی و همکاری منطقه‌ای برای مدیریت منابع آب.