بازار خودرو بعد از بنزین ۵ هزار تومانی/ چه چیزی در راه است؟
با ورود نرخ سوم بنزین به نظام قیمتی، بازار خودرو بار دیگر زیر سایه تصمیمات انرژی قرار گرفته است؛ سایه‌ای که به‌گفته عبدالله بابایی، از مدیران باسابقه صنعت خودرو، رابطه مستقیم و همیشگی با قیمت خودرو و الگوی خرید مصرف‌کنندگان دارد. او معتقد است سال‌ها ثبات مصنوعی قیمت بنزین باعث آسیب به اقتصاد و برهم خوردن توازن میان سوخت، قیمت خودرو و قدرت خرید مردم شده است؛ وضعیتی که امروز با اصلاح قیمتی دولت آشکارتر از همیشه دیده می‌شود.
طبق سیاست جدید دولت پزشکیان، از نیمه دوم آذر، سوخت‌گیری خودروهای دولتی، مناطق آزاد و بخشی از خودروهای شخصی تنها با نرخ‌های آزاد انجام می‌شود و این موضوع نگرانی‌هایی درباره فشار هزینه‌ای به خانوارها ایجاد کرده است. هم‌زمان، این انتظار در بازار شکل گرفته که دولت به‌منظور ایجاد توازن، تعرفه واردات خودرو را کاهش دهد تا بخشی از فشار افزایش قیمت سوخت جبران شود.
بابایی با انتقاد از رویکرد سال‌های گذشته می‌گوید سیاست‌گذاران با توجیه حمایت از خودروساز داخلی، مانع ورود خودروهای کم‌مصرف، کم‌آلاینده و اقتصادی شدند. نتیجه این رویکرد، محدود شدن حق انتخاب مردم، عقب‌ماندن از روند جهانی بهره‌وری انرژی و افزایش مصرف سوخت در بلندمدت بوده است. به اعتقاد او، تعرفه‌های بالا نه‌تنها به صنعت داخلی کمک نکرده، بلکه رقابت را کاهش و قیمت‌ها را بالا برده و کیفیت را هم درجا نگه داشته است.
او با اشاره به اینکه بخش زیادی از تعرفه‌ها عملاً بر خودروهای مونتاژی اثر می‌گذارد، نه بر محصولات ساخت داخل، تأکید می‌کند که کاهش تدریجی تعرفه‌ها می‌تواند رقابت را افزایش دهد، فناوری‌های جدید را وارد کشور کند و در نهایت به‌نفع کل بازار تمام شود. بابایی همچنین هشدار می‌دهد که تا زمانی که قیمت‌گذاری دستوری پابرجاست، خودروساز قادر به نوآوری نخواهد بود و سودهای غیرمتعارف به واسطه‌ها منتقل می‌شود.
در بخش سوخت نیز بابایی معتقد است اگرچه امکان واردات بنزین باکیفیت وجود دارد، اما دولت به جای ارتقای کیفیت، در مسیر کاهش سوبسید حرکت کرده و عرضه بنزین سوپر از ۱۵ آذر به‌تنهایی نمی‌تواند کیفیت عمومی سوخت کشور را بالا ببرد.
او درباره پیامدهای اجتماعی افزایش قیمت بنزین هم می‌گوید: مردم امروز نسبت به مسائل اقتصادی آگاه‌تر هستند و با وجود تورم چندصددرصدی سال‌های اخیر، فقط بنزین بود که تقریباً ثابت مانده بود و همین ثبات طولانی‌مدت ضربه‌ای بزرگ به اقتصاد زد. با این حال افزایش قیمت سوخت قطعاً هزینه حمل‌ونقل و جابه‌جایی کالا را بالا می‌برد و بخشی از نارضایتی‌ها اجتناب‌ناپذیر است.
در جمع‌بندی، بابایی تأکید می‌کند اثر مستقیم این افزایش بر قیمت خودرو محدود خواهد بود، اما فشار اصلی در بخش سفر، حمل‌ونقل عمومی و هزینه‌های روزانه خانوار احساس می‌شود. به گفته او، خودروسازان در حال توسعه موتورهای کم‌مصرف هستند، اما زمان رسیدن به تولید انبوه این فناوری تنها از سوی مدیران فعلی قابل اعلام است.
به‌این‌ترتیب، پیام روشن است:
بازار خودرو بدون اصلاحات هم‌زمان در تعرفه، سوخت، کیفیت تولید و ساختار قیمت‌گذاری، به تعادل نمی‌رسد؛ و افزایش قیمت بنزین صرفاً یکی از نشانه‌های آشکارِ ناکارآمدی سیاست‌های گذشته است.
