کاهش عجیب فروش نفت ایران به چین + ۳ علت مهم

رسانه آمریکایی بلومبرگ مدعی شد که صادرات نفت ایران به چین در ماه می (ماه گذشته میلادی) به ۱.۱ میلیون بشکه در روز رسید. عددی که در مقایسه با دو ماه قبل از آن، کاهشی چشمگیر را نشان می‌دهد.

بر اساس داده‌های موجود که از سوی شرکت‌های ردیاب انرژی و کشتیرانی منتشر شده است، این کاهش صادرات می‌تواند ناشی از تحریم‌های جدید آمریکا علیه شبکه فروش نفت ایران، تعمیرات پالایشگاهی و کاهش تقاضا از سوی پالایشگاه‌های تی‌پات چین باشد.

آنچه بلومبرگ منتشر کرد، بر اساس داده‌های شرکت ورتکسا یکی از شرکت‌های ردیاب ترانزیت انرژی است. این گزارش می‌گوید که صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران به چین در ماه می به ۱.۱ میلیون بشکه در روز رسیده است. داده‌هایی که این شرکت‌ها منتشر می‌کنند، تخمینی است. چرا که چین به صورت رسمی از ایران نفت نمی‌خرد و آنچه به پالایشگاه‌های کوچک قوری (تی‌پات) و منابع خشکی در استان شاندونگ تحویل داده می‌شود، بر اساس ادعای بلومبرگ با انتقال کشتی به کشتی، خاموش کردن ردیاب و تغییر اسناد به عنوان نفت مالزی وارد چین می‌شود.

این کاهش زمانی بیشتر به چشم می‌آید که عدد ۱.۱ میلیون بشکه نفت در ماه می را کنار اعداد مربوط به دو ماه قبل آن یعنی آوریل و مارس بگذاریم. عدد مربوط به میانگین صادرات نفت ایران در این ماه (فروردین و اردیبهشت) ۱.۶ میلیون بشکه و در ماه مارس (اسفند و فروردین) نیز تا ۱.۸ میلیون بشکه اعلام شده است. فروش نفت ایران در ماه مارس، از سوی رسانه‌های داخلی و خارجی به عنوان یک رکورد تاریخی در شرایط تحریم در نظر گرفته می‌شود. صادرات نفت خام ایران به چین در ماه مارس بر اساس اعلام ورتکسا ۱.۸، کپلر ۱.۳۷ و همچنین بر اساس دو گزارش تجاری دیگر (منعکس شده در خبرگزاری فارس، ۲۱ فروردین ۱۴۰۴) عدد ۱.۶۷ و ۱.۸ میلیون بشکه بوده است. با در نظر گرفتن آمارهای مربوط به شرکت ورتکسا در دو ماه می و مارس، به این نتیجه می‌رسیم که صادرات نفت ایران به طور میانگین روزانه ۷۰۰ هزار بشکه کاهش پیدا کرده است.

سه دلیل برای کاهش خرید نفت از ایران

با توجه به حضور ترامپ در کاخ سفید و احیای سیاست فشار حداکثری پس از یک وقفه چهار ساله، نخستین عاملی که برای سقوط فروش نفت ایران به ذهن می‌رسد، موضوع تحریم‌های آمریکاست. چرا که ترامپ بارها در اظهاراتش تهدید کرده که تلاش می‌کند صادرات نفت ایران به صفر برساند، دولتش شبکه فروش نفت ایران (نفت‌کش‌ها و پالایشگاه‌ها) را تحت تحریم بیشتر قرار می‌دهد و به نظر نمی‌رسد خبری از سهل‌ گرفتن نسبت به این تحریم‌ها وجود داشته باشد. بخشی از نامه‌ای که ترامپ در فوریه سال گذشته امضا کرد و ما آن به آن به عنوان فرمان احیای فشار حداکثری می‌شناسیم، بر هدف قرار دادن شبکه فروش نفت ایران تاکید دارد.

به گفته اِما لی، تحلیل‌گر ارشد بازار در ورتکسا «تشدید تحریم‌های آمریکا، زنجیره تأمین را تحت فشار قرار داده و نگرانی‌هایی را در مورد ثبات جریان‌ها ایجاد کرده است. همچنین تقاضای ضعیف‌تری وجود دارد که عمدتا به دلیل تأخیر در تعمیرات فصلی پالایشگاه‌ها است که انتظار می‌رود تا ماه جولای ادامه یابد.»

او در ماه مارس نیز پیش‌بینی کرده بود که «واردات نفت چین از ایران در ماه آوریل کاهش یابد چراکه رشد تقاضای داخلی همچنان محدود مانده است.» بخشی از این کاهش تقاضا می‌تواند به افزایش بی‌سابقه ذخایر نفت استان شانگدونگ (محل اصلی استقرار پالایشگاه‌های تی‌پات) مربوط باشد. ورتکسا گزارش داده بود که در ماه مارس ۲۰۲۵ به نسبت ماه قبل آن (فوریه) ذخایر خشکی به ۲۲ میلیون بشکه رسیده است. همچنین فارس در ۲۱ فروردین نوشت: «یک مدیر ارشد در یکی از پالایشگاه‌های مستقل موسوم به «تی‌پات‌ها» نیز عنوان کرده که عرضه نفت ایران در ماه گذشته به حدی زیاد بوده که بخشی از محموله‌ها بدون مشتری در مخازن بندری باقی مانده‌اند.»

به گفته تحلیگر ورتکسا، «میانگین سالانه واردات ایران در محدوده ۱.۳ تا ۱.۴ میلیون بشکه در روز تثبیت خواهد شد که با سطح سال گذشته هم‌خوانی دارد.» همچنین در تحلیل‌های نفتی گفته می‌شود که در بازار نفت تحریمی، محصول ایران باید با نفت روسیه نیز رقابت کند. باید دید با افزایش تحریم‌های نفتی ایران و این شرایط در پالایشگاه‌های قوری، وضعیت صادرات نفت به چه شرایطی خواهد رسید