اولین واکنش بازارهای جهانی به جنگ
بحران‌های خاورمیانه زمانی برای بازارهای جهانی با اهمیت قلمداد می‌شوند که بر قیمت نفت تأثیر بگذارند. ذخایر نفت در حال افزایش است و کشورهای عضو اوپک‌پلاس تلاش می‌کنند عرضه را محدود کنند؛ بالاخص که حالا ممکن است خوشحال باشند بهانه‌ای برای توقف کاهش عرضه پیدا کرده‌اند.
به ادعای گروهی از ناظران بازارهای جهانی ظاهراً خود را قانع کرده‌اند که بحران جدید در خاورمیانه نیز مانند دیگر تنش‌های دهه گذشته در این منطقه، قابل اغماض است. اما آیا واقعاً چنین است؟ در حالی که اسرائیل و ایران همچنان درگیر تبادل آتش هستند، قیمت طلا کاهش یافته، بازدهی اوراق خزانه‌داری آمریکا افزایش و نوسان بازار سهام نیز کاهش پیدا کرده است. از همه عجیب‌تر، خبر رشد مجدد بازار سهام برجسته شده است. به باور گروهی از تحلیلگران سهام در مقایسه با اوراق بلندمدت، در قوی‌ترین وضعیت خود از زمان پس از مراسم تحلیف دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده قرار دارد.
آرامش قبل از طوفان؟
نشریه بلومبرگ با انتشار یادداشتی در این باره مدعی شد، سهام ایالات متحده در قیاس با اوراق قرضه، قوی‌ترین موقعیت از زمان تحلیف ترامپ را تجربه می‌کند. به ادعای این نشریه، با وجود آنکه مدت‌هاست تهاجم اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران «واقعه بزرگ» تلقی می‌شد؛ رخدادی که می‌تواند فضای ریسک جهانی را دگرگون سازد، قیمت نفت روز دوشنبه کاهش یافت و همچنان پایین‌تر از نقطه اوج خود در ژانویه قرار دارد.
همزمان در گفت‌وگوی ادعایی برخی از تحلیلگران با بلومبرگ، نبود نشانه‌ای از وقایعی که بتوانند عرضه جهانی نفت را به‌شدت مختل کنند – رخدادهایی مانند بسته شدن تنگه هرمز یا حمله اسرائیل به تاسیسات نفت ایران –نشانه‌ای «مثبت» تلقی می‌شود. با این همه به واسطه تحرکات تل‌آویو خطر وقوع چنین اتفاقاتی در آینده همچنان محتمل است.
وقتی نفت بحران را دور می‌زند
بحران‌های خاورمیانه زمانی برای بازارهای جهانی با اهمیت قلمداد می‌شوند که بر قیمت نفت تأثیر بگذارند. ذخایر نفت در حال افزایش است و کشورهای عضو اوپک‌پلاس تلاش می‌کنند عرضه را محدود کنند؛ بالاخص که حالا ممکن است خوشحال باشند بهانه‌ای برای توقف کاهش عرضه پیدا کرده‌اند.
در همین راستا تحلیل Longview Economics نشان می‌دهد بازار نفت به‌نوعی وقایع اسرائیل و ایران را پیش‌بینی و قیمت‌گذاری می‌کند: به ادعای این نشریه نفت ابتدا اوج می‌گیرد و سپس کاهش می‌یابد؛ همان‌گونه که در تبادل موشکی آوریل سال گذشته رخ داد. افزایش ۲۰ درصدی نفت از ۵ مه تا جمعه اخیر نیز می‌تواند ناشی از همین پیش‌بینی باشد.
از منظر تاریخی، قیمت نفت باید دو برابر شود تا موجب رکود اقتصادی در غرب شود. طبق نمودار تهیه‌شده توسط Nicholas Colas از DataTrek، از سال ۱۹۸۷ تا پیش از همه‌گیری کرونا، رکودها همیشه پس از دو برابر شدن قیمت نفت رخ داده‌اند. با توجه به اینکه بهای اخیر نفت ۵۷.۵۰ دلار بوده، قیمت نفت باید به ۱۱۵ دلار برسد تا احتمالاً رکود ایجاد کند؛ در حالی که اکنون حدود ۷۲ دلار است. همچنین، بازارها در گذشته از پس شوک‌های ژئوپلیتیکی برآمده‌اند.
از توهم تا واقعیت!
به‌گفته جیم رید فعال در دویچه‌بانک، شاخص S&P 500 معمولاً پس از یک شوک سیاسی، حدود ۶ درصد افت می‌کند، اما طی سه هفته بعد، این ضررها جبران می‌شوند. داده‌ها نشان می‌دهد از سال ۱۹۳۹، ۳۲ رخداد سیاسی منجر به ریزش بازار شده‌اند که در ۱۶ روز کاری به پایین‌ترین سطح خود رسیده‌اند و طی ۱۷ روز بعد، دوباره صعود کرده‌اند. حتی بحران موشکی کوبا در سال ۱۹۶۲ طی ۹ روز جبران شد؛ اگرچه بحران گرانادا در سال ۱۹۸۳ به ۳۰۴ روز برای بهبود شرایط خود نیاز داشت.
به گفته تاینا فوردهام فعال در مؤسسه تحلیل جهانی فوردهام، آستانه تأثیر بحران‌های خاورمیانه بر بازار نفت برجسته شده است. اما بازار دچار این توهم شده که دیگر هیچ خطری وجود ندارد؛ و این اشتباه است.
سناریوهای پیش‌بینی شده برای بازار
برآورد اندرو بیشوپ، فعال در Signum Global Advisors سناریوهایی با درصدهایی از اجرایی شدن مطرح است، به ادعای این تحلیلگر، احتمال تسلیم پیش‌دستانه ایران کم تر از 20 درصد برآورد شد و سناریوی مداخله آمریکا در این رویارویی 25 درصد. در این میان تغییر دکترین هسته‌ای ایران نیز 10 درصد ارزیابی شده است. به ادعای بیشوپ، در مجموع، احتمال رسیدن به سناریویی بدون اثرات مخرب برای بازار، حدود ۶۵ درصد است. اما خطر ۱۰ درصدی تغییر دکترین هسته‌ای ایران آن‌قدر بالاست که توجیه‌گر احتیاط بیشتر سرمایه‌گذاران باشد.
خوش بین دیرباور باش!
به ادعای نیل کروسبی فعال در Sparta Commodities، در صورت مسدود شدن تنگه هرمز نیروی دریایی غرب برای بازگشایی آن به‌سرعت وارد عمل خواهد شد. صادرات نفت عربستان از طریق خط لوله شرق به غرب، با ظرفیت روزانه ۵ میلیون بشکه، در چنین حالتی به‌کار گرفته می‌شود.
از منظر نظری، ایران تنها یک‌بار می‌تواند چنین حرکتی انجام دهد، که ممکن است واکنش جهان (نه فقط اسرائیل و آمریکا) را به دنبال داشته باشد. چین نیز خواهان بسته شدن تنگه هرمز نیست و احتمالاً این خواسته را با تهران در میان گذاشته است. به همین شکل، اسرائیل هم احتمالاً از حمله به تأسیسات نفتی ایران خودداری می‌کند تا متحدانش را ناراضی نکند.
اما به ادعای بلومبرگ، این‌ها همه احتمال‌های خوش‌بینانه‌اند. اگر ایران تحت فشار به گزینه‌های سخت‌گیرانه رو آورد، احتمال تحقق بدترین سناریو دور از ذهن نیست. مت گرتکن فعال در مؤسسه BCA Research مدعی است که اسرائیل ممکن است تحرکاتش را ادامه دهد تا ایران را وادارد عرضه نفت منطقه‌ای را هدف قرار دهد. همزمان شخصیت غیرقابل پیش‌بینی ترامپ نیز عامل دیگری است که بر پیچیدگی ها می‌افزاید. در نتیجه، سرمایه‌گذاران باید برای تبعات اقتصادی گسترده‌تر آماده باشند. ممکن است همه چیز خوب پیش برود، اما احتمال اینکه اوضاع «خیلی بد» شود، هنوز بالاتر از سطحی است که بتوان آن را نادیده گرفت.
بیت‌کوین به دنبال بازتعریف موقعیتش در بازار
به ادعای بلومبرگ، در میانه تنش‌ها، بیت‌کوین در تلاش است تا نقش پناهگاه امن را برای خود تضمین کند؛ هرچند بیت کوین در عمل بیشتر به‌عنوان دارایی ریسکی ظاهر شده است. پس از افت کوتاه‌مدت پنج‌شنبه شب در پی تشدید درگیری‌ها، بیت‌کوین روز دوشنبه تا ۴.۹ درصد جهش داشت؛ عملکردی بهتر از طلا که حدود ۱ درصد افت داشت، اگرچه همچنان نزدیک به رکورد تاریخی خود باقی مانده است. حال سوال این است، آیا بیت‌کوین جایگزین طلا می‌شود؟
در پاسخ برخی تحلیلگران براین باورند که بیت‌کوین در حال یافتن جایگاه جدیدی است. تحلیلگران شرکت Frnt Financial در این باره به بلومبرگ گفتند: «آوریل گذشته، بیت‌کوین حدود ۱۳ درصد افت کرد؛ اما این‌بار، واکنش بازار متفاوت بود. به‌نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران نهادی – به لطف حمایت چهره‌هایی مانند لری فینک یا معاون رئیس‌جمهور آمریکا، جی‌دی ونس – بیشتر به بیت‌کوین به‌عنوان یک دارایی استراتژیک نگاه می‌کنند.»
جف دورمن فعال در Arca Investments معتقد است سرمایه‌گذاران به‌دنبال دارایی‌هایی با ساختار مالی سنتی‌تر هستند؛ یعنی دارایی‌هایی که سود، جریان نقدی و حق حاکمیت ایجاد کنند؛ نه فقط محبوبیت اجتماعی. شرکت‌هایی چون Fidelity و BlackRock و Franklin Templeton در حال حرکت به‌سمت سرمایه‌گذاری بر روی رمزارزهایی با جریان نقدی و ویژگی‌های نهادی هستند. بیت‌کوین امروز شاید آن چیزی نباشد که بنیان‌گذاران آن در ذهن داشتند، اما در زمان بحران، بهتر از قبل خود را نشان می‌دهد.
