هشدار/ رقابت این کشور با ایران حسابی جدی شد

با توجه به سهم بالای پارس جنوبی در سبد انرژی کشور، هرگونه افت در تولید این میدان، آثار مستقیم بر ناترازی گاز، امنیت انرژی، صادرات و صنعت پتروشیمی خواهد داشت.

وضعیت فعلی میدان و هشدارها درباره افت فشار

از سال ۱۳۹۹ به این‌سو، هشدارها درباره کاهش تدریجی فشار در مخزن پارس جنوبی افزایش یافته است.

کارشناسان، بارها بر ضرورت آغاز پروژه‌های فشارافزایی تأکید کرده و اعلام داشته که «در صورت عدم اقدام به‌موقع، کشور با کاهش قابل‌توجه تولید از میدان پارس جنوبی مواجه خواهد شد».

همچنین نسبت به آغاز دوره افول در فازهای جنوبی میدان هشدار داده‌اند. برآوردها حاکی از آن است که برخی فازها، به‌ویژه فازهای ۱، ۲، ۳، ۴، ۵ و ۶ وارد فاز افت تولید شده‌اند و نرخ کاهش سالانه می‌تواند به ۱۰ درصد برسد.

پیشرفت محدود قراردادهای فشارافزایی و موانع اجرایی

در سال‌های اخیر، قراردادهایی با شرکت‌هایی نظیر پتروپارس، مپنا، قرارگاه خاتم و اویک به‌منظور مطالعه و طراحی پروژه‌های فشارافزایی منعقد شده است.

با این حال، اجرای این پروژه‌ها به دلایلی از جمله عدم صدور مجوز شورای اقتصاد، عدم تأمین مالی ارزی و فقدان زیرساخت‌های فنی پیشرفته، متوقف مانده یا با کندی پیش می‌رود.

در برنامه پیشنهادی، اجرای فاز نخست فشارافزایی از طریق نصب توربوکمپرسورهای قوی در سکوهای در معرض افت فشار پیش‌بینی شده است. این پروژه‌ها، هرچند از منظر فنی قابل‌اجرا ارزیابی می‌شوند، اما تصمیم‌گیری نهایی و شروع عملیات اجرایی، نیازمند هماهنگی سطوح بالای سیاست‌گذاری اقتصادی است که تاکنون محقق نشده است.

پیامدهای تعلل در فشارافزایی از نگاه کارشناسی

به‌گفته سجاد طاهری، کارشناس انرژی، عدم اجرای طرح‌های فشارافزایی در پارس جنوبی، می‌تواند در افق ۵ تا ۷ سال آینده منجر به کاهش تولید روزانه تا ۲۵۰ میلیون مترمکعب گاز شود. وی معتقد است: «در شرایطی که کشور با ناترازی گاز در زمستان و محدودیت در تأمین خوراک صنایع پایین‌دستی مواجه است، کاهش تولید از پارس جنوبی تبعات مستقیمی بر سبد انرژی، تولید میعانات گازی، صادرات فرآورده‌ها، درآمدهای ارزی و همچنین امنیت انرژی خواهد داشت.»

به‌زعم طاهری، در صورت ادامه روند فعلی، حتی واردات گاز یا استفاده گسترده‌تر از سوخت‌های مایع در نیروگاه‌ها نیز نمی‌تواند جای خالی گاز پارس جنوبی را جبران کند.

وی افزود: براساس آمار در صورت ادامه روند فعلی تولید تولید پارس جنوبی تا ۱۴۱۱۰ از تولید ۵۷۸ میلیون متر مکعب در روز به ۴۱۰ میلیون متر مکعب و تا ۱۴۱۸ به ۱۳۹ میلیون متر مکعب خواهد رسید و این به معنای کاهش حداقل تولید ۲۵ میلیون لیتری بنزین است چون میعانات گازی به پالایشگاه ستاره خلیج فارس نمیرسد و خاموشی ۶ ساعته در روز است زیرا عملا گازی نیست که بخواهد به نیروگاه ها برسد.

مقایسه عملکرد ایران و قطر در میدان مشترک

میدان گازی پارس جنوبی با قطر مشترک است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که قطر از سال ۲۰۱۹ با اجرای پروژه «North Field Expansion» و سرمایه‌گذاری بیش از ۲۰ میلیارد دلاری، عملیات فشارافزایی و توسعه ظرفیت برداشت را آغاز کرده است. 

این کشور با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته فنی، نصب کمپرسورهای زیرسطحی و توسعه سکوهای جدید، در مسیر تثبیت و حتی افزایش برداشت از میدان مشترک حرکت می‌کند.

در مقابل، ایران علی‌رغم توسعه اولیه قابل‌توجه، به‌دلیل محدودیت‌های مالی، تحریمی و تصمیم‌گیری‌های ناکامل در سطح کلان، هنوز وارد مرحله اجرایی فشارافزایی نشده و سهم برداشت آن از میدان مشترک در حال کاهش نسبی نسبت به رقیب جنوبی خود است.

لزوم اقدام عاجل در سطح حاکمیتی

پارس جنوبی نه‌فقط منبع گاز، بلکه محور اصلی امنیت انرژی، توسعه صنعتی و ارزآوری کشور است. در چنین شرایطی، تأخیر در تصمیم‌گیری برای آغاز پروژه‌های فشارافزایی، کشور را در معرض کاهش ظرفیت تولید، افزایش ناترازی گاز، افت صادرات و وابستگی بیشتر به سوخت‌های پرهزینه مایع قرار می‌دهد.

ضروری است تا با تسریع در صدور مجوزهای اقتصادی، تخصیص منابع مالی و ارتقاء توان فنی داخلی، از ورود پارس جنوبی به دوره افول غیرقابل بازگشت جلوگیری شود. این تصمیم، بیش از آنکه فنی باشد، اکنون به یک تصمیم راهبردی در سطح سیاست‌گذاری کلان کشور تبدیل شده است.