حرکت جادویی رفیق ایران / تحریم را له کردند!
بانک مرکزی روسیه با اجرای مجموعه‌ای از سیاست‌های نوآورانه و قاطع، موفق به حفظ و تقویت ارزش روبل در شرایط جنگ بی‌سابقه شد.
ارزش روبل در سال جاری بیش از ۴۰ درصد در برابر دلار افزایش یافته و اکنون هر یک دلار معادل ۷۸.۵ روبل است.
پیش از جنگ اوکراین در فوریه سال ۲۰۲۲، ارزش هر دلار در ژانویه همان سال ۷۸.۱ دلار ثبت شده بود که بعد از ۳ سال و ۳ ماه جنگ و تحریم تغییر خاصی نکرده است.
راز پوتین برای حفظ ارزش پول ملی از مجموعه راهکار‌های اقتصادی می‌گذرد که در این گزارش به آن می‌پردازیم.
سختگیرانه و کنترل سرمایه
نخستین اقدام افزایش نرخ بهره بود، در فوریه ۲۰۲۲، روسیه نرخ بهره بین‌بانکی را از ۹.۵ درصد به ۲۰ درصد افزایش داد تا انگیزه نگهداری روبل را بالا ببرد و تقاضا برای ارز‌های خارجی کاهش یابد.
این اقدام بلافاصله از خروج سرمایه جلوگیری کرد و پس از تثبیت وضعیت، نرخ بهره به سطح قبلی بازگشت.
دومین اقدام، ممنوعیت معاملات اهرمی (مارجین) بود، جلوگیری از شرط‌بندی سنگین علیه روبل در بازار فارکس، که از سقوط بیشتر ارزش آن جلوگیری کرد، از جمله اقدامات دیگر پوتین بود.
سومین اقدام محدودیت‌های خروج سرمایه است، شهروندان از انتقال بیش از ۱۰،۰۰۰ دلار به حساب‌های خارجی منع شدند و برداشت ارز خارجی محدود گردید.
الزام پرداخت‌های بین‌المللی به روبل
پوتین کشور‌های غیردوست از جمله اتحادیه اروپا را موظف کرد، هزینه گاز را فقط به روبل پرداخت کنند. این سیاست تقاضای مصنوعی برای روبل ایجاد کرد و کشور‌ها را مجبور به افتتاح حساب در بانک‌های روسیه نمود.
همچنین صادرکنندگان موظف شدند ۸۰ درصد درآمد ارزی خود را ظرف ۳ روز به روبل تبدیل کنند، که این اقدام عرضه ارز در بازار داخلی را افزایش داد.
جایگزینی دلار با یوان و ذخایر طلا
در کنار اقدامات یاد شده، بانک مرکزی روسیه از ژانویه ۲۰۲۳، یوان را به عنوان ارز اصلی برای مداخلات بازار انتخاب کرد تا وابستگی به دلار کاهش یابد. این اقدام باعث شد یوان به پرکاربردترین ارز در مبادلات روسیه تبدیل شود.
سهم یوان در صندوق رفاه ملی از ۳۰ درصد به ۶۰ درصد و سهم طلا از ۲۰ درصد به ۴۰ درصد افزایش یافت، که آسیب‌پذیری در برابر تحریم‌ها را کاهش داد.
مدیریت درآمد‌های انرژی و ثبات نرخ ارز
روسیه درآمد‌های حاصل از صادرات نفت و گاز بر اساس قیمت ثابت ۴۰ دلار برای هر بشکه محاسبه و مازاد آن به ذخایر ارزی اضافه کرد. این مکانیزم از نوسانات قیمت نفت بر ارزش روبل جلوگیری کرد.
همچنین با وجود کاهش اولیه ۵۰ میلیارد دلاری ذخایر پس از جنگ، این سیاست باعث بازیابی سریع ذخایر شد.
تشویق تولید داخلی کالا‌های با فناوری پیشرفته (مانند نیمه‌هادی‌ها) و کاهش وابستگی به واردات، که تقاضا برای ارز خارجی را کاهش داد و در نهایت فعالیت‌های دلالی در بازار ارز مشمول مالیات‌های سنگین شد تا انگیزه سوداگری کاهش یابد.
تأثیر اقدامات:
تفاوت کلیدی در اجرای همزمان و منسجم این سیاست‌ها بود، در حالی که کشور‌هایی مانند ایران تنها بخشی از این مدل را اجرا کردند. تمرکز روسیه بر ایجاد تقاضای اجباری برای روبل، کاهش وابستگی به دلار، و کنترل حساب سرمایه، الگویی منحصر‌به‌فرد در مدیریت بحران ارزی تحت تحریم‌ها ایجاد کرده است.
فاصله تهران و مسکو برای گذر از تحریم، تنها تصمیم‌گیری به موقع برای راهکار‌هایی بود که اطمینان از اثرگذاری آنها وجود دارد.
