افغانستان رسما به ایران پشت پا زد
نماینده مردم سیستان در مجلس شورای اسلامی گفت: افغانستان با استناد به آمارهای نادرست سال آبی نرمال را نادیده می‌گیرد.
فرهاد شهرکی در زابل در تشریح جزییات بیست‌ونهمین نشست کمیته مشترک کمیساران آب، مطابق با معاهده دوجانبه ایران و افغانستان درباره آب هیرمند که در روزهای ۱۷ و ۱۸ اردیبهشت‌ماه در کابل برگزار شد، اظهارکرد: طرف افغانستانی پس از چند سال اعتراض و کشمکش، همچنان بر نادیده گرفتن مفاد معاهده ۱۳۵۱ و تداوم سیاست‌های اصرارآمیز بر عدم پرداخت حق‌آبه کامل پافشاری می‌کند.
نماینده مردم سیستان در مجلس شورای اسلامی افزود: این جلسه که به‌نظر می‌رسد از نخستین نشست‌هایی است که هر دو نماینده مردم سیستان در مجلس شورای اسلامی در آن حضور داشتند، در اصل به‌منظور بررسی وضعیت آب سال ۱۴۰۳ ـ ۱۴۰۲ در قالب مفاد معاهده ۱۳۵۱ برگزار شد؛ جلسه‌ای که به‌صورت سالانه و در دو کشور ایران و افغانستان برگزار می‌شود و هر بار در یکی از دو کشور برای پیگیری و پایش اجرای مفاد معاهده تشکیل می‌شود.
وی ادامه داد: این نشست بخشی از روند اجرایی بندهای معاهده بین‌المللی آب هیرمند است که در آن طرفین درباره میزان آب ورودی، وضعیت حق‌آبه و چالش‌های علمی و سیاسی مرتبط به توافقات گفت‌وگو می‌کنند، در این جلسه، کنار کمیسر آب و معاون وزیر نیروی افغانستان، کارشناسان خبره ایرانی و افغانستانی، مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان و کارشناسان بین‌المللی حضور داشتند.
شهرکی ادامه داد: در ابتدای جلسه کمیسار افغانستان مطالبی مبنی بر غیرنرمال بودن سال آبی ۱۴۰۳ ـ ۱۴۰۲ اعلام و تأکید کرد بر اساس آمار ایستگاه سنجش «دهراود» که در بالادست سد «کجکی» واقع است، میزان بارش‌ها و آب‌های ورودی کمتر از حد انتظار است و بر این نکته تصریح داشت که رعایت مفاد معاهده، الزام‌آور است و بر اساس این داده‌ها، حق‌آبه ایران باید کاهش یابد.
نماینده مردم سیستان در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: در مقابل، کارشناسان ایرانی با استناد به داده‌های ماهواره‌ای و تصاویر علمی جهانی، اعلام کردند که سال مورد نظر نرمال بوده است و میزان بارندگی‌ها و توسعه فعالیت‌های کشاورزی در پروژه‌های منطقه‌ای نشان می‌دهد وضعیت از نظر علمی و آماری، عادی است. آنان تصریح کردند این داده‌ها معتبرترین شاخص‌های علمی روز جهان است و نباید به آمارهای محدود و فقط محلی استناد کرد.
وی تأکید کرد: افغانستان بر اساس مفاد معاهده تنها به داده‌های ایستگاه «دهراود» استناد داشت و تأکید کرد استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و داده‌های روزانه در معاهده ذکر نشده است و قابل قبول نیست. آنها حتی اعلام کردند اگر ایران اعتراض دارد، می‌تواند درخواست دهد ایستگاه «دهراود» دوباره مورد بررسی قرار گیرد؛ اما در نهایت بر سیاست قبلی خود اصرار داشتند و خواستار کاهش میزان حقوق آب شدند.
شهرکی اضافه کرد: ایران پیشنهاد داد دستگاه‌های سنجش آن‌لاین و برخط در ایستگاه «دهراود» نصب شود تا داده‌ها به‌صورت مستقیم و روزانه برای هر دو طرف ارسال شود، حتی اعلام کردیم نیروی انسانی ۲۴ساعته برای پایش وضعیت آب در آنجا مستقر کنیم، اما این پیشنهاد نیز مورد قبول طرف افغانستانی قرار نگرفت و گفتند که در معاهده چنین توافقی ذکر نشده است و باید درخواست آن به‌صورت یک بند جدید مطرح شود.
نماینده مردم سیستان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به وضعیت جاری ابراز کرد: در مورد سال آبی جاری (۱۴۰۴ ـ ۱۴۰۳)، دوباره طرف افغانستانی ارقام مربوط به ایستگاه دهراود را ارائه و اعلام کرد؛ سال غیرنرمال و حق آب ما کمتر است اما کارشناسان ایرانی با استناد به داده‌های ماهواره‌ای و تصاویر علمی، بار دیگر تصریح کردند که سال در حالت نرمال بوده است و میزان آب باید بیشتر از این مقدار باشد.
وی ادامه داد: در این بین طرف افغانستانی بر ادعای خود پافشاری و تأکید کرد که داده‌های ماهواره‌ای در معاهده ذکر نشده است و قابل استناد نیست؛ در نتیجه حق‌آبه ایران باید کاهش یابد؛ در حالی که بر اساس مفاد معاهده، حق آب ایران باید در هر شرایطی رعایت شود اما این کشور همچنان بر استراتژی عدم اجرای کامل معاهده تأکید دارد.
شهرکی در ادامه با ابراز نگرانی گفت: یکی دیگر از موارد مهم، بحث تعیین دقیق مرز آبی در منطقه میل ۵۱ و ۵۲ است. بر اساس مفاد معاهده محل اینکه آب‌های ورودی به ایران از کجا آغاز می‌شود باید مشخص شود؛ این موضوع سال‌ها مغفول مانده و نیازمند اقدامات عملی است.
نماینده مردم سیستان در مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: در این جلسه توافق شد کمیته‌ای مشترک از وزارت امور خارجه ایران و افغانستان در چند ماه آینده برای تعیین این مرز تشکیل و محل دقیق آن مشخص شود، این موضوع، در صورت حل‌وفصل می‌تواند بر میزان حق‌آبه ایران تأثیر مثبتی داشته باشد.
وی در پایان تصریح کرد: آنچه مسلم است طرف افغانستانی تلاش دارد با استناد به سیاست‌های نادرست و داده‌های غلط، سال‌ها را غیرنرمال جلوه دهد و بر کاهش حق‌آبه تأثیرگذار باشد اما ایران بر مبنای داده‌ها و اسناد علمی مصمم است حق‌آبه خود را کامل دریافت کند و هرگونه اقدام مغایر با معاهده مورد پیگیری قضایی و دیپلماتیک قرار می‌گیرد.
شهرکی با استناد به گزارش‌هایی از جمله گزارش‌های سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) و تأکید بر ضرورت تحلیل تصاویر ماهواره‌ای، اظهارکرد: شواهد متقن نشان می‌دهد حجم قابل‌توجهی از آب رودخانه هیرمند در بالادست سد کجکی و در بالادست ایستگاه سنجش دهراود برای توسعه باغات و اراضی کشاورزی در حال بهره‌برداری است. این توسعه کشاورزی که در تصاویر ماهواره‌ای به‌وضوح قابل مشاهده است، به‌شکل چشمگیری افزایش یافته و این امر به‌طور مستقیم بر میزان آب ورودی به ایران تأثیر منفی گذاشته است.
نماینده مردم سیستان در مجلس شورای اسلامی با تصریح به اینکه این موضوع بارها در جلسات مختلف با مقامات مسئول در داخل کشور و همچنین نمایندگان طرف افغانستانی مطرح شده است، اضافه کرد: متأسفانه علی‌رغم ارائه مستندات و شواهد متقن، طرف افغانستانی همچنان مدعی است توسعه کشاورزی در بالادست سد کجکی هیچ ارتباطی با معاهده حق‌آبه هیرمند ندارد؛ این در حالی است که تصاویر ماهواره‌ای و گزارش‌های کارشناسی خلاف این ادعا را ثابت می‌کند.
نشست‌های کمیته مشترک آب هیرمند یکی از سازوکارهای تعریف‌‌شده در معاهده ۱۳۵۱ شمسی (۱۹۷۳ میلادی) میان ایران و افغانستان است که به‌منظور نظارت بر اجرای توافقات و رفع اختلافات احتمالی طراحی شده است.
