پاس گل ناخواسته آمریکا به ایران

افزایش ناگهانی تعرفه‌های آمریکا بر کالاهای وارداتی از هند، آثار مستقیم خود را بر صنعت حمل‌ونقل هوایی نشان داده است. داده‌های منتشرشده توسط بازار جهانی بار هوایی (WorldACD) حاکی از آن است که پس از اعمال تعرفه ۵۰ درصدی در تاریخ ۲۷ اوت (۵ شهریور)، روند صادرات از هند به آمریکا به طور مداوم کاهش یافته و در دو هفته نخست سپتامبر (شهریورماه) حجم بار هوایی از این مسیر حدود ۱۳ درصد ثبت شد؛ رقمی که نزدیک به ۱۰ درصد پایین‌تر از سطح سال گذشته است.

تحلیلگران می‌گویند بخش زیادی از کالاها پیش از موعد تعرفه‌ها روانه بازار آمریکا شد، اما پس از آن، افت ترافیک به شکل محسوسی خود را نشان داد. این موضوع در حالی رخ داد که طی ماه‌های ابتدایی سال، واردکنندگان آمریکایی برای کاهش وابستگی به چین، به دنبال تنوع‌بخشی به مبادی تأمین کالا بودند و هند در کانون توجه قرار داشت. حالا اما افزایش هزینه‌ها باعث تغییر مسیر تجارت شده است.

کاهش صادرات تنها محدود به هند نبوده و کشورهای جنوب آسیا و خاورمیانه نیز از این روند بی‌نصیب نمانده‌اند. به عنوان نمونه، داده‌ها نشان می‌دهد که حجم محموله‌های هوایی از دبی به آمریکا در اوایل سپتامبر بیش از یک‌سوم کمتر از میانگین ماه‌های جولای و اوت بوده است. در مقابل، مسیرهای اروپایی انعطاف بیشتری از خود نشان داده و کاهش به مراتب کمتری را تجربه کرده‌اند.

از سوی دیگر، وضعیت چین و هنگ‌کنگ متفاوت بوده است؛ هرچند بار هوایی این دو مبدا به آمریکا نسبت به سال گذشته حدود هشت درصد افت داشته، اما جریان کالا به اروپا رشد هشت درصدی را تجربه کرده است.

در سطح جهانی نیز ترافیک بار هوایی در اوایل سپتامبر حدود دو درصد افزایش یافته که عمدتاً ناشی از بهبود بازارهای آمریکای شمالی و آسیا-اقیانوسیه است.

براساس گزارش سایت گلف نیوز، داده ها نشان می دهد که تغییر تعرفه ها بیشترین تاثیر قابل مشاهده را بر تجارت هند و آمریکا دارد و اثرات جانبی آن در بازارهای نزدیک نیز مشهود است. جریان ها به مقصد اروپا همچنان پایدارتر هستند و پویایی های منطقه ای مختلف را برجسته می کنند.

به گفته بردیا باقری، کارشناس روابط بین‌الملل، تنش تجاری هند و آمریکا بر سر موضوع روسیه، فرصت‌هایی را برای ایران فراهم کرده که کریدور شمال-جنوب توافق شده در سال ۱۳۷۹ شمسی میان هند، ایران و روسیه یکی از آن‌هاست.

باقری عنوان کرد که تعرفه‌های تجاری ترامپ بلوک‌های جدیدی را در تجارت جهانی شکل می‌دهد به طوری که انتظار می‌رود هند پس از کاهش تجارت با آمریکا، به سمت روسیه و اروپا برود که در اتصال زمینی و هوایی، ایران برای هندی‌ها منفعت دارد. فقط شرط بهره‌برداری از این فرصت‌ها، چابکی ایران و ایجاد بازی برد-برد میان دو کشور است.

کارشناسان معتقدند این تغییرات یک هشدار جدی برای الگوهای تجاری جهانی است. افت تقاضا در مسیرهای آمریکا، هم‌زمان فرصتی تازه برای کشورهایی همچون ایران به وجود می‌آورد. ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و دسترسی به کریدورهای هوایی شرق-غرب، می‌تواند به هاب ترانزیتی میان هند و بازارهای اروپایی تبدیل شود.

تقویت خطوط بار هوایی میان تهران و شهرهای کلیدی هند نظیر بمبئی و دهلی، ضمن پاسخ به نیاز صادرکنندگان هندی برای دسترسی سریع‌تر به اروپا، می‌تواند برای ایران ارزآوری و جایگاه استراتژیک بالاتری به همراه داشته باشد.

به گفته تحلیلگران، تحولات اخیر نشان می‌دهد که اگرچه تعرفه‌های آمریکا چالش بزرگی برای اقتصاد هند ایجاد کرده است، اما در دل این بحران، فرصت‌های همکاری هوایی میان ایران و هند یا هر کشوری دیگری که تحث تاثیر تعرفه‌های ترامپ قرار گرفته، می‌تواند به یک نقطه قوت جدید در روابط تجاری منطقه‌ای بدل شود.