انقلاب دلاری در بورس انرژی ایران / فرصت طلایی رسید

از نهم مهرماه ۱۴۰۴، بازیگران بازار سرمایه ایران شاهد تولد یک ابزار مالی نوین بودند: گواهی سپرده نفتای کامل. این محصول که توسط شرکت پالایش نفت لاوان عرضه شده، نه تنها یک فرصت سرمایه‌گذاری جدید، بلکه یک راهکار هوشمندانه برای چالش‌های اقتصادی کشور است.

۱. این محصول چیست و چگونه کار می‌کند؟

گواهی سپرده نفتا در واقع یک برگه بهادار است که نماینده مالکیت مقدار مشخصی نفتای کامل در انبارهای مورد تأیید بورس است. ویژگی منحصربه‌فرد آن، ماهیت دوگانه ارزی-ریالی آن است:

• پایه دلاری: قیمت هر کیلوگرم نفتا بر اساس نرخ‌های جهانی و حدود ۰.۵۱ دلار تعیین می‌شود. این یعنی ارزش ذاتی دارایی شما به دلار وابسته است.
• تسویه ریالی: خرید و فروش این گواهی‌ها در بورس انرژی به ریال و با نرخ ارز توافقی (نزدیک به نرخ بازار آزاد) انجام می‌شود.

این ترکیب به سرمایه‌گذار اجازه می‌دهد بدون نیاز به خرید فیزیکی دلار، دارایی خود را در برابر نوسانات نرخ ارز پوشش دهد.

۲. مزایا برای طرفین معامله

این ابزار یک اکوسیستم برد-برد برای تمام ذی‌نفعان ایجاد کرده است:

• برای تولیدکننده (پالایشگاه لاوان):

• تأمین مالی سریع و ارزان: شرکت برای تأمین ۱.۵ هزار میلیارد تومان بودجه لازم جهت طرح توسعه کاهش تولید نفت کوره، به جای فرآیندهای زمان‌بر بانکی، مستقیماً از نقدینگی بازار سرمایه استفاده می‌کند.

• نقدشوندگی بالا: برخلاف فروش فیزیکی، وجه حاصل از فروش گواهی‌ها ظرف یک روز کاری (T+1) به حساب شرکت واریز می‌شود.

• برای سرمایه‌گذار (حقیقی و حقوقی):

• پوشش ریسک ارزی: جذاب‌ترین ویژگی برای سرمایه‌گذار ایرانی. با افزایش نرخ دلار، ارزش ریالی این گواهی نیز افزایش می‌یابد.

• دسترسی به بازار انرژی: برای اولین بار، سرمایه‌گذاران خرد می‌توانند در کالایی استراتژیک مانند نفتا که پیش از این در انحصار صنایع بزرگ بود، سرمایه‌گذاری کنند.

• سرمایه‌گذاری غیرمستقیم: برای افراد غیرمتخصص، صندوق‌های کالایی مانند صندوق “سینرژی” ایجاد شده‌اند که با مدیریت حرفه‌ای، سبدی از این گواهی‌ها را خریداری کرده و ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهند.

۳. چشم‌انداز آینده: بازاری به وسعت ۷۰ هزار میلیارد تومان

موفقیت اولیه گواهی نفتا، که در کمتر از دو هفته به معاملاتی بالغ بر ۴.۷ هزار میلیارد تومان (۶.۸ میلیون دلار) دست یافت، تنها یک آغاز است. کارشناسان معتقدند:

• توسعه محصولات: در آینده نزدیک، گواهی‌های مشابه برای سایر فرآورده‌های نفتی مانند بنزین، گازوئیل و نفت کوره نیز عرضه خواهد شد.
• افزایش عمق بازار: با ورود صندوق‌ها و سرمایه‌گذاران بیشتر، پیش‌بینی می‌شود حجم بازار گواهی‌های انرژی در میان‌مدت به ۶۰ تا ۷۰ هزار میلیارد تومان برسد.
• شفافیت و بین‌المللی شدن: این ابزارها با ایجاد یک بازار شفاف و مبتنی بر عرضه و تقاضا، به کشف قیمت واقعی فرآورده‌ها کمک کرده و زمینه را برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی که به دنبال دارایی‌های کالایی-ارزی هستند، فراهم می‌کنند.

در نهایت، عرضه گواهی سپرده نفتا فراتر از یک رویداد بورسی، نمادی از بلوغ بازار مالی ایران در ارائه راهکارهای خلاقانه برای تأمین مالی تولید و مدیریت ریسک در یک اقتصاد پرنوسان است.