سلاح آب در دست طالبان / افغانستان به ایران رودست زد!
در تازه‌ترین آمار رسمی از بحران بی‌پایان هیرمند، سخنگوی صنعت آب ایران اعلام کرد که در سال آبی گذشته، هیئت حاکمه افغانستان تنها ۱۶ درصد از حقابه قانونی ایران را رهاسازی کرده است.
این قطره آب در برابر تعهد ۸۲۰ میلیون متر مکعبی، به معنای نقض فاحش معاهده ۱۳۵۱ و صدور حکم مرگ رسمی برای تالاب بین‌المللی هامون است که اکنون به بیابانی خشک و کانون تولید ریزگردهای سمی بدل شده و تمدن سیستان را در آستانه فروپاشی کامل قرار داده است.
عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب کشور، در اظهاراتی که مهر تأییدی بر عمق فاجعه زیست‌محیطی در شرق کشور است، از عدم پایبندی کامل افغانستان به تعهدات آبی خود در قبال رودخانه هیرمند خبر داد.
۱. نقض آشکار معاهده با پرداخت تنها ۱۶ درصد حقابه
بر اساس معاهده تاریخی سال ۱۳۵۱ میان ایران و افغانستان، دولت افغانستان موظف است در یک سال آبی نرمال، سالانه ۸۲۰ میلیون متر مکعب آب از رودخانه هیرمند را به سمت مرزهای ایران رها کند. با این حال، بزرگ‌زاده تأکید کرد: “در سال آبی گذشته، تنها ۱۱۹ میلیون متر مکعب آب از این محل وارد ایران شد که معادل تنها ۱۶ درصد از کل حقابه قانونی ماست.” این آمار تکان‌دهنده نشان می‌دهد که طرف افغان به ۸۴ درصد از تعهدات خود عمل نکرده است.
۲. مرگ هامون: پیامد مستقیم سیاست‌های آبی کابل
پیامد مستقیم این سیاست آبی، در گزارش فارس به تلخی منعکس شده است: “تالاب هامون در پایان حوضه آبریز هیرمند… هم اکنون کاملاً خشک شده و هیچ آبی ندارد.” این تالاب که زمانی منبع حیات، صیادی و دامپروری برای کل منطقه سیستان بود، اکنون به یک بیابان برهوت و یکی از اصلی‌ترین کانون‌های طوفان‌های گرد و غبار در شرق ایران تبدیل شده است. این فاجعه زیست‌محیطی، معیشت صدها هزار نفر را نابود کرده و به مهاجرت‌های گسترده دامن زده است.
۳. تحلیل: آب به مثابه ابزار فشار ژئوپلیتیک
کارشناسان معتقدند عدم رهاسازی حقابه، بیش از آنکه ناشی از خشکسالی باشد، یک اهرم فشار سیاسی در دست هیئت حاکمه افغانستان است. ساخت و آبگیری سدهای بزرگ مانند “کمال‌خان” در نزدیکی مرز ایران، با هدف کنترل کامل بر جریان آب و استفاده از آن به عنوان ابزاری برای چانه‌زنی‌های سیاسی و اقتصادی با تهران ارزیابی می‌شود. تداوم این روند، امنیت زیستی، غذایی و اجتماعی کل منطقه سیستان را با تهدیدی وجودی مواجه کرده است. مقامات ایرانی بارها بر لزوم پایبندی به معاهده و استفاده از تمام ابزارهای دیپلماتیک برای احقاق حقوق آبی کشور تأکید کرده‌اند، اما آمارها نشان‌دهنده عدم موفقیت این تلاش‌ها تا به امروز است.
