تکذیب یک ادعای بزرگ درباره مصرف آب

علی کیانی‌راد، سفیر و نماینده ایران در سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در درباره وضعیت مصرف و مدیریت آب در کشور گفت: کاهش منابع آبی کشور نشان می‌دهد اتهام وارد شده به بخش کشاورزی درباره مصرف ۹۰ درصدی آب با واقعیت‌های امروز سازگار نیست.

وی افزود: زمانی که منابع آب تجدیدپذیر ایران حدود ۱۰۰ میلیارد مترمکعب بود، گفته می‌شد کشاورزی ۹۰ میلیارد مترمکعب از آن را مصرف می‌کند و اکنون که این منابع به حدود ۸۰ میلیارد مترمکعب کاهش یافته است، منطقی نیست همچنان همان عدد برای مصرف کشاورزی تکرار شود.

وی با اشاره به ضعف‌های ساختاری در مدیریت آب اظهار کرد: شبکه آب شهری و صنعتی کشور با هدررفت بالا روبه‌رو است و برخی صنایع حتی مجهز به وسایل اندازه‌گیری مصرف آب نیستند ضمن آن که آب مورد نیاز کشاورزان نیز در زمان مناسب در اختیار آنها قرار نمی‌گیرد، بنابراین نمی‌توان تمام بار بحران آب را بر دوش کشاورزی گذاشت.

سفیر و نماینده ایران در سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد با اشاره به موقعیت اقلیمی ایران و قرار گرفتن در منطقه خشک و نیمه‌خشک جهان افزود: میانگین بارش سالانه جهان حدود ۷۵۰ میلیمتر است اما در ایران این رقم بین ۲۳۰ تا ۲۵۰ میلیمتر قرار دارد و علاوه بر آن نرخ تبخیر نیز در کشور ۳ برابر میانگین جهانی است.

وی با اشاره به توزیع جهانی منابع آب تصریح کرد: قاره آمریکای شمالی با ۸ درصد جمعیت جهان، آمریکای جنوبی با ۶ درصد و آسیا با ۶۰ درصد جمعیت به ترتیب ۱۵ درصد، ۲۶ درصد و ۳۶ درصد منابع آب شیرین را در اختیار گرفته‌اند.

کیانی‌راد ادامه داد: اروپا، آفریقا و استرالیا به ترتیب با ۱۳ درصد، ۱۳ درصد و یک درصد جمعیت جهان، هر یک به ترتیب ۸ درصد، ۱۱ درصد و ۵ درصد منابع آبی را دارند.

وی در ادامه با اشاره به سابقه مدیریت سنتی آب در ایران گفت: اجداد ما با شناخت دقیق شرایط اقلیمی، آب را در زیرزمین هدایت می‌کردند تا در معرض تبخیر قرار نگیرد، اما ما آب زیرزمینی را به سطح آوردیم، سد ساختیم و دریاچه‌های تبخیری ایجاد کردیم، در حالی که شبکه‌های انتقال آب کامل نبود و بخش زیادی از آب از دست رفت.

سفیر و نماینده ایران در سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد در همین حال به روند تخریب زیست‌بوم کشور افزود: تغییر کاربری جنگل‌ها، ساخت و سازهای بی‌رویه در اراضی طبیعی، نابودی گونه‌های گیاهی و جانوری و کاهش کیفیت خاک، چرخه طبیعی بارش را مختل کرده است و وقتی اکوسیستم تخریب می‌شود، بارش نیز کاهش پیدا می‌کند.

وی همچنین تغییرات اقلیمی را عامل جهانی کاهش بارش دانست و اذعان کرد: میانگین دمای سطح کره زمین در اکثر مناطق جهان به طور عمده از سال ۱۹۰۰ تا ۲۰۰۳ زیر صفر بوده، اما در فاصله ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ میلادی به بالای صفر رسید.

کیانی‌راد گفت: پیش‌بینی‌ها نشان می‌داد که دمای زمین تا سال ۲۱۰۰ تا ۶ درجه افزایش یابد، اما اکنون با شتاب گرفتن گرمایش زمین مکن است این مقدار به ۷ درجه برسد.

وی با بیان این که انتشار گازهای گلخانه‌ای در افزایش دمای زمین نقش دارد، اظهار کرد: در گزارش سال ۲۰۱۴ هیئت بین‌الدولی تغییرات اقلیم (IPCC)، بیشترین انتشار مربوط به تولید برق و گرما عنوان شده که حدود ۲۵ درصد کل انتشار جهانی را شامل می‌شود و پس از آن، صنایع (غذایی و غیر غذایی) ۲۱ درصد کل انتشار را به خود اختصاص می‌دهند.

نماینده ایران در سازمان فائو یادآور شد: بر اساس گزارش (IPCC) سهم حمل‌ونقل از کل انتشار گازهای گلخانه‌ای در جهان حدود ۱۴ درصد، بخش کشاورزی ۱۳ درصد است، تغییر کاربری اراضی ۱۱ درصد و بخش ساختمان‌سازی حدود ۶.۴ درصد عنوان شده است.

وی ادامه داد: در بخش کشاورزی نیز عمده انتشار گازهای گلخانه‌ای، یعنی حدود ۶۲ درصد مربوط به تولید دام و طیور است که به دلیل افزایش تقاضا برای پروتئین حیوانی، ردپای آبی و کربنی بالایی دارد، بخش کودپاشی نیز حدود ۱۶ درصد و کشت برنج حدود ۱۰ درصد انتشار را به خود اختصاص داده است.

کیانی‌راد گفت: بر پایه این گزارش جهانی، در بخش تغییر کاربری اراضی نیز حدود ۶۳ درصد انتشار گازهای گلخانه‌ای مربوط به تخریب جنگل‌ها، حدود ۲۵ درصد به تغییر کاربری اراضی باغی و زراعی و نزدیک به ۱۱ درصد نیز ناشی از سوزاندن پسماندها است.

وی در جمع‌بندی سخنان خود اعلام کرد: مشکل اصلی کمبود آب کشور در سیاست خودکفایی نیست زیرا در سیاست خودکفایی محصولات راهبردی قید شده که این هدف باید تا حد امکان موجود، دنبال شود.

سفیر و نماینده ایران در سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) افزود: مشکل آنجا است که سهم آب کشاورزی کاسته شده و در عین حال در زمینه فناوری‌های نوین به منظور ارتقای بهره‌وری آب، سرمایه‌گذاری لازم انجام نشده است.

به گفته وی، اقتصاد نفتی نیز موجب شده که تولید چه در صنعت و چه در کشاورزی، در اولویت قرار نگیرد و از این رو بحران امروز حاصل مجموعه‌ای از تصمیمات و سیاستگذاری‌ها در دوره‌های مختلف است و نمی‌توان تنها یک بخش یا یک وزارتخانه را مقصر دانست.

کیانی‌راد در همین حال بر حفظ منابع طبیعی و محیط زیست برای پایداری کشور و امنیت غذایی تاکید کرد.