رویای سفر ۲ ساعته تهران-اصفهان / لطفا ۲۰ میلیارد یوآن بدهید
پانزده سال پس از اولین کلنگ، قطار سریع‌السیر تهران-قم-اصفهان همچنان در ایستگاه “تأمین اعتبار” متوقف مانده است.
این ابرپروژه که وعده سفر دو ساعته بین پایتخت و اصفهان را می‌دهد، با وجود پیشرفت ۷۵ درصدی در زیرساخت‌ها، اکنون برای رسیدن به خط پایان به یک تصمیم قاطع ملی و تزریق ۲۰ میلیارد یوان سرمایه جدید نیاز دارد. مجری پروژه ضمن اعلام آمادگی برای تکمیل آن تا پایان دولت چهاردهم، گره اصلی را نه در چین، بلکه در ناهماهنگی‌های داخلی بین بانک مرکزی، سازمان برنامه و وزارت راه می‌داند.
علیرضا صلواتی، مجری پروژه قطار سریع‌السیر تهران-قم-اصفهان، در تشریح آخرین وضعیت این طرح ملی، تصویری روشن از پیشرفت‌ها، چالش‌ها و چشم‌انداز آن ارائه داد.
وضعیت فعلی پروژه در یک نگاه
این پروژه که از سال ۱۳۸۹ آغاز شده، با هدف ورود ایران به عرصه قطارهای پرسرعت و تکمیل کریدورهای حمل‌ونقل ملی تعریف شده است.
- پیشرفت فیزیکی (محور قم-اصفهان):
- زیرسازی: ۷۵٪ از مسیر ۲۴۵ کیلومتری تکمیل شده و آماده ریل‌گذاری است.
- ابنیه بتنی: بیش از ۵۰٪ ساخته شده است.
- رفع معارضات: ۸۵٪ از مشکلات ملکی در مسیر برطرف شده است.
- کارهای باقی‌مانده (کل پروژه):
- حدود ۳۰٪ از کل پروژه شامل تکمیل زیرسازی، اجرای کامل روسازی و ریل‌گذاری، اصلاحات محور تهران-قم، نصب سیستم‌های سیگنالینگ و برق، و ساخت ایستگاه‌ها باقی مانده است.
گره کور کجاست؟ چالش مالی و زمانی
مجری پروژه، مانع اصلی را نه فنی، بلکه مالی و بوروکراتیک می‌داند:
- نیاز مالی: ۲۰ میلیارد یوان دیگر برای تکمیل پروژه نیاز است (۴ میلیارد یوان تاکنون هزینه شده).
- نحوه تأمین: برنامه‌ریزی شده تا ۱۰ میلیارد یوان توسط دولت و ۱۰ میلیارد یوان از طریق سرمایه‌گذاری بخش خصوصی استان‌های قم و اصفهان تأمین شود.
- زمان تکمیل: در صورت حل مشکلات مالی، پروژه به لحاظ اجرایی ظرف ۲ تا ۳ سال قابل بهره‌برداری است.
- وعده تکمیل: “اگر تعاملات مالی بین دو کشور ایران و چین و ناهماهنگی‌ها بین بانک مرکزی، سازمان برنامه و بودجه و وزارت راه برطرف شود، می‌توانیم تا پایان دولت چهاردهم پروژه را به بهره‌برداری برسانیم.”
مزایای استراتژیک راه‌اندازی قطار سریع‌السیر
- کاهش زمان سفر:
- تهران تا قم: حدود ۱ ساعت
- قم تا اصفهان: حدود ۱ ساعت
- تهران تا اصفهان: کمتر از ۲ ساعت
- جذب مسافر و کاهش حوادث:
- پیش‌بینی جابجایی ۸ میلیون مسافر در سال اول (معادل جذب ۳۰٪ از سفرهای جاده‌ای).
- چشم‌انداز ۲۰ ساله برای جابجایی ۲۰ میلیون مسافر در سال.
- کاهش چشمگیر مصرف سوخت، آلودگی هوا و تصادفات جاده‌ای.
- دروازه ورود تکنولوژی:
- این پروژه به عنوان راهی برای ورود دانش فنی قطارهای پرسرعت (در حوزه‌های زیرسازی، روسازی، برق و ناوگان) به کشور عمل می‌کند.
- بومی‌سازی دانش فنی، راه را برای اتصال بیش از ۱۰ استان دیگر به شبکه ریلی پرسرعت در یک افق ۱۰ ساله هموار می‌کند (شامل مسیرهای تهران-مشهد، تهران-تبریز و اصفهان-شیراز).
اهمیت خبر برای شما (تحلیل نهایی)
سرنوشت قطار سریع‌السیر تهران-اصفهان فراتر از یک پروژه عمرانی است؛ این یک آزمون برای توانایی مدیریت کلان کشور در به سرانجام رساندن پروژه‌های زیربنایی است.
- اهمیت اقتصادی: تکمیل این پروژه می‌تواند با کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل (زمان، سوخت، استهلاک) و افزایش ایمنی، بهره‌وری اقتصادی را در کریدور مرکزی کشور به شکل چشمگیری افزایش دهد. این طرح یک محرک قدرتمند برای توسعه گردشگری و تجارت بین سه شهر کلیدی ایران است.
- اهمیت فناورانه: موفقیت در این پروژه، ایران را وارد باشگاه کشورهای دارنده تکنولوژی ریلی پرسرعت می‌کند و وابستگی به حمل‌ونقل جاده‌ای و هوایی را کاهش می‌دهد. این یک گام استراتژیک برای رقابت با کشورهای منطقه مانند عربستان و ترکیه است که به سرعت در حال توسعه شبکه‌های ریلی خود هستند.
- چالش اصلی؛ خودتحریمی داخلی: همانطور که مجری پروژه به صراحت اعلام کرده، مانع اصلی دیگر تحریم‌های خارجی یا مشکلات با طرف چینی نیست، بلکه “ناهماهنگی ارکان داخلی” است. این موضوع نشان می‌دهد که بوروکراسی و عدم یکپارچگی در تصمیم‌گیری‌های دولتی، می‌تواند بزرگترین مانع توسعه کشور باشد. سرنوشت این پروژه در گرو یک اراده سیاسی قوی برای حل این گره داخلی است.
