ایران در انتظار چراغ سبز چین / تخلیه نفت شد

 در حالی که ایران با ارائه تخفیف‌های وسوسه‌انگیز تا ۸ دلار زیر قیمت برنت تلاش می‌کند بازار خود را حفظ کند، آمریکا با تحریم ۶۰ درصد نفتکش‌های فعال در این مسیر و حتی بنادر چینی، هزینه‌ها و زمان لجستیک را به شدت افزایش داده است. حال، تحلیلگر موسسه بین‌المللی کپلر با استناد به داده‌های دقیق ردیابی نفتکش‌ها، از یک “کاهش تقاضای کوتاه‌مدت” خبر می‌دهد و کلید حل موقت این معما را در تقویم اداری چین جستجو می‌کند: ژانویه ۲۰۲۶، زمان تمدید سهمیه واردات برای خریداران اصلی نفت ایران.

بر اساس تحلیل همایون فلکشاهی از موسسه داده‌های انرژی کپلر، صادرات نفت ایران به چین تحت تأثیر مجموعه‌ای از فشارهای لجستیکی، اقتصادی و سیاسی قرار گرفته که هرچند تجارت را متوقف نکرده، اما آن را به یک عملیات پرهزینه و پیچیده تبدیل کرده است.

جنگ لجستیک در دریا؛ تأثیر تحریم‌ها بر حمل‌ونقل

فعال شدن مکانیسم ماشه و تشدید تحریم‌های آمریکا، میدان نبرد را به مسیرهای دریایی کشانده است:

• تحریم ناوگان: حدود ۶۰ درصد از نفتکش‌هایی که در مسیر ایران-چین فعالیت داشتند، تحریم شده‌اند. این امر باعث شده انتقال محموله‌ها به کشتی‌های غیرتحریمی (Ship-to-Ship Transfer) زمان‌برتر شود.
• تحریم بنادر: اقدام آمریکا در تحریم برخی بنادر چینی، تخلیه نفت را با پیچیدگی مواجه کرده و در مجموع، ورودی نفت ایران به این بنادر را کاهش داده است.
• نتیجه: هزینه و زمان تحویل هر محموله به خریدار نهایی به شکل معناداری افزایش یافته است.

استراتژی بقای ایران؛ تخفیف عمیق و تاکتیک‌های جدید

ایران برای مقابله با این فشارها و حفظ تنها مشتری بزرگ خود، به دو ابزار اصلی متوسل شده است:

1. ابزار قیمت: میزان تخفیف نفت سبک ایران که در ابتدای سال جاری کمتر از ۱ دلار در هر بشکه بود، اکنون به ۸ دلار در هر بشکه زیر قیمت نفت برنت رسیده است. این نفت همچنین ۱۳ دلار ارزان‌تر از نفت مشابه عربستان سعودی معامله می‌شود تا جذابیت اقتصادی خود را حفظ کند.
2. ابزار تاکتیکی: ایران و ونزوئلا با ابداع تاکتیک‌های جدید دور زدن تحریم، همچنان موفق به تخلیه نفت در بنادر چین می‌شوند.

معمای پالایشگاه‌های کوچک؛ خریداران اصلی نفت ایران

کل بازار نفت ایران در چین به یک بخش خاص وابسته است: پالایشگاه‌های مستقل کوچک (Teapots).

• نیاز به خوراک ارزان: این پالایشگاه‌ها با حاشیه سود بسیار پایین (حدود ۳ تا ۴ دلار در هر بشکه) فعالیت می‌کنند و برای سوددهی، مجبور به خرید نفت خام ارزان‌قیمت مانند نفت ایران هستند.
• مشکل سهمیه: دلیل اصلی کاهش واردات نفت ایران در ماه‌های اخیر، نه تحریم‌های جدید، بلکه اتمام سهمیه واردات نفت خام این پالایشگاه‌های کوچک بوده است. ذخایر نفتی چین نیز در سطح بالایی قرار دارد.
• چشم‌انداز کوتاه‌مدت: انتظار می‌رود با شروع سال میلادی جدید (ژانویه ۲۰۲۶) و تمدید سهمیه‌های واردات، این پالایشگاه‌ها مجدداً به صورت گسترده به خرید نفت ایران روی آورند.

آینده بازار؛ هند و چشم‌انداز بلندمدت چین

• هند، خریداری که بازنگشت: علیرغم اینکه هند به بزرگترین خریدار نفت روسیه تبدیل شده، تهدید تحریم‌های ثانویه آمریکا همچنان مانع بزرگی برای بازگشت این کشور به بازار نفت ایران است. آخرین محموله نفت ایران در مه ۲۰۱۹ در هند تخلیه شد.
• تهدید بلندمدت در چین: به گفته فلکشاهی، پالایشگاه‌های کوچک چینی به دلیل رقابت شدید با غول‌های دولتی در حال از دست دادن سهم خود از بازار هستند. این روند می‌تواند در بلندمدت منجر به کاهش سهم estructural ایران در بازار نفت چین شود.