فرصت طلایی برای ایران / حالا راحت به اروپا وصل می‌شویم!
با لغو محدودیت‌های ترانزیتی میان آذربایجان و ارمنستان، مسیر تاریخی جلفا بار دیگر در آستانه احیا قرار گرفته است؛ مسیری که می‌تواند ایران را بدون نیاز به سرمایه‌گذاری سنگین در پروژه رشت–آستارا، از بندرعباس تا روسیه و اروپا به صورت تمام‌ریلی متصل کند.
سهیل مصباح، کارشناس ترانزیت: الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان از پیشرفت قابل توجهی در روند عادی‌سازی روابط این کشور و ارمنستان خبر داده است.
رئیس‌جمهور علی‌اف روز سه‌شنبه ۲۱ اکتبر در یک نشست خبری در کنار قاسم جومارت توکایف، رئیس‌جمهور قزاقستان در شهر آستانه، اعلام کرد که آذربایجان همه محدودیت‌های ترانزیت کالا به ارمنستان را که از زمان درگیری نظامی میان دو کشور برقرار بود، لغو کرده است.
وی بیان کرد: «اولین محموله ترانزیتی، محموله‌ای از غلات قزاقستان به ارمنستان بود. من معتقدم که این همچنین نشانه‌ای روشن است که صلح بین آذربایجان و ارمنستان دیگر صرفا روی کاغذ نیست، بلکه به یک امر عملی تبدیل شده است.»
ارتباطات حمل و نقل بین آذربایجان و ارمنستان از زمان درگیری نظامی این دو کشور در اوایل دهه ۱۹۹۰ متوقف مانده بود. در این مدت، مسیرهای حمل و نقل منطقه‌ای اصلی، از جمله راه‌آهن باکو-تفلیس-قارص، برای دور زدن ارمنستان ساخته شدند، با وجود اینکه ظرفیت مسیر کوتاه‌تری از طریق خاک آن کشور وجود داشت.
یکی از مسیرهایی که با آزاد شدن ترانزیت بین دو کشور ارمنستان و آذربایجان مجددا احیا خواهد شد، مسیر ریلی جلفا است؛ ظرفیتی که جمهوری اسلامی ایران می‌تواند با بازسازی خطوط و تجهیزات ریلی این مسیر، ظرفیت حمل و نقل ریلی آن را مجددا احیا نماید.
خط آهن جلفا-نخجوان با بیش از ۱۰۷ سال قدمت، راحت‌ترین و ارزان‌ترین راه دسترسی ایران به بازارهای اوراسیا و اروپاست. خط آهن نخجوان- تبریز در سال ۱۲۹۵ شمسی و دوره‌ای که محمدحسن میرزا، ولیعهد احمدشاه در دارالسلطنه تبریز حضور داشت، به بهره‌برداری رسید تا گمرک جلفا به عنوان بزرگ‌ترین پایانه صادراتی و وارداتی ایران زمین در آن تاریخ، اهمیت افزون‌تری یابد و این شهر مرزی علاوه بر حمل و نقل جاده‌ای، از مزیت حمل و نقل ریلی نیز برخوردار شود. این روال تا فروپاشی شوروی سابق در اوایل دهه ۱۳۷۰ شمسی و اشغال قره‌باغ و هفت ایالت دیگر جمهوری آذربایجان توسط ارمنستان ادامه داشت اما پس از آن و با قطع ارتباط میان جمهوری آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان، آفتاب شکوه تجاری و اقتصادی جلفا و خط آهن جلفا- نخجوان نیز غروب کرد.
در تبیین اهمیت تجاری خط‌آهن جلفا-نخجوان در مبادلات تجاری کشورمان، اشاره به این نکته خالی از لطف نیست که تا آن تاریخ روزانه ۴۰۰ واگن بار در انبارهای عمومی گمرک جلفا به عنوان بزرگ‌ترین انبارهای گمرک کشور تخلیه می‌شد و آذربایجان شرقی بدین واسطه با ۲۵هزار دستگاه کامیون، بزرگ‌ترین ناوگان باری ایران را در اختیار داشت.
به عبارت دیگر برآوردهای کارشناسی حاکی از جابه‌جایی سالانه ۴ میلیون تن بار توسط خط‌آهن جلفا-نخجوان در سال‌های پیش از فروپاشی شوروی سابق بود که با در نظر گرفتن زمان، رقم بزرگی محسوب می‌شد. پس از جنگ میان این دو کشور و آسیب به زیرساخت‌های ریلی، این مسیر ریلی غیر قابل استفاده شد اما با توافق اخیر آذربایجان و ارمنستان، جمهوری اسلامی ایران با تعامل و بازسازی خطوط و تجهیزات ریلی مذکور می‌تواند بار دیگر به صورت تمام ریلی از بندر عباس به روسیه و کشورهای غرب دریای خزر متصل شود؛ جلوتر از آنکه راه‌آهن رشت-آستارا این اتصال را با سرمایه‌گذاری سنگین تامین کند.
