لبنیات ارزان می‌شود؟

رئیس هیات‌مدیره اتحادیه صنایع لبنی با اشاره به مصوبه ستاد تنظیم بازار اعلام کرد که با تعیین نرخ ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومانی برای شیر خام، انتظار می‌رود از ابتدای دی‌ماه نرخ دست‌کم چهار قلم محصول لبنی کاهش یابد.

رئیس هیات‌مدیره اتحادیه صنایع لبنی با اشاره به مصوبه ستاد تنظیم بازار گفت: با تصویب نرخ ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومانی برای شیر خام، انتظار می‌رود از ابتدای دی‌ماه نرخ حداقل ۴ قلم لبنی کاهش یابد.

محمد فربد، سخنگوی انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران با تشریح دلایل نوسانات اخیر بازار لبنیات در گفت‌وگویی رادیویی، گفت: افزایش قیمت‌ها در هفته‌های گذشته ناشی از رشد بهای شیر خام بوده است؛ به‌گونه‌ای که شرکت‌های لبنی شیر خام را به‌طور متوسط با نرخ حدود ۳۵ هزار تومان از دامداران خریداری کرده‌اند، در حالی که نرخ مصوب آن ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومان است.

وی با اشاره به ساختار هزینه تولید، افزود: حدود ۶۰ درصد نرخ تمام‌شده لبنیات به شیر خام وابسته است؛ بنابراین افزایش بیش از ۵۰ درصدی نرخ شیر خام، اثر مستقیمی بر نرخ محصولات لبنی گذاشته و به افزایش بیش از ۳۰ درصدی هزینه تولید منجر شده است.

این مسئول صنفی با تأکید بر مذاکرات در حال انجام میان تشکل‌های مرتبط تصریح کرد: در صورت بازگشت نرخ خرید شیر خام به نرخ مصوب، از ابتدای دی‌ماه کاهش نسبی نرخ برخی اقلام لبنی در بازار آغاز خواهد شد. این کاهش عمدتاً شامل محصولاتی است که مستقیماً متکی به مصرف شیر خام هستند.

فربد با اشاره به مصوبات موجود گفت: درحال‌حاضر دو مصوبه مبنای عمل صنعت لبنی است؛ نخست نرخ مصوب شیر خام و دوم قیمت‌گذاری ۴ قلم کالای اساسی شامل شیر کیسه‌ای، شیر بطری پاستوریزه، ماست کم‌چرب دو کیلویی و پنیر ۴۰۰ گرمی نسبتاً چرب. اگرچه این مصوبات هنوز به‌صورت رسمی ابلاغ نشده، اما اطلاعات آن به شرکت‌های لبنی منتقل شده تا تولید و عرضه این اقلام در حد توان آغاز شود.

اعمال تدریجی افزایش برای جلوگیری از شوک بازار

وی درباره افزایش‌های مرحله‌ای قیمت‌ها توضیح داد: اعمال یک‌باره افزایش ۳۰ درصدی، شوک شدیدی به بازار وارد می‌کرد؛ به همین دلیل برخی شرکت‌ها ناچار شدند تغییر نرخ را در چند مرحله اعمال کنند. انتظار می‌رود با اجرای کامل مصوبات، افزایش جدیدی در قیمت‌ها نداشته باشیم.

البته این افزایش تدریجی نرخ محصولات لبنی نه به نفع مصرف‌کننده که به سود تولیدکنندگان بود؛ زیرا در دوره افزایش نه از نرخ پایه ابتدای سال که از نرخ جدید اعمال شده محاسبه شد. بنابراین، ۳۰ درصد افزایش مجاز به ظاهر ۳۰ درصد بود و در عمل عدد بزرگ‌تری شد.

یارانه‌ای که از کشور صادر می‌شود

در همین رابطه، علی احسان ظفری، مدیرعامل و رئیس هیات‌مدیره اتحادیه صنایع لبنی ایران، با اشاره به مصوبه ستاد تنظیم بازار گفت: با تصویب نرخ ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومانی برای شیر خام، انتظار می‌رود از ابتدای دی‌ماه نرخ حداقل ۴ قلم لبنی اساسی کاهش یابد و آثار آن در مدت ۲ تا ۳ روز در بازار نمایان شود.

وی افزود: به‌طور متوسط حدود ۷۰ درصد نرخ لبنیات تا در کارخانه به شیر خام وابسته است و تنها ۳۰ درصد باقی‌مانده مربوط به هزینه‌هایی مانند بسته‌بندی، انرژی، حمل‌ونقل و حقوق و دستمزد است؛ بخشی از این هزینه‌ها نیز به مواد پتروشیمی وابسته است که تحت تأثیر نوسانات ارزی قرار دارد.

ظفری با انتقاد از روند رو به رشد تولید و صادرات شیر خشک گفت: مشکل اصلی بازار لبنیات کمبود تولید شیر خام نیست، بلکه هدایت بخش قابل‌توجهی از شیر کشور به سمت تولید شیر خشک و کره و خروج آن از کشور است؛ روندی که مستقیماً از سفره مردم کاسته است.

وی با اشاره به آمار صادرات ادامه داد: در حالی که صادرات شیر خشک در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ حدود ۲۵ هزار تن بود، تنها در ۷ ماهه امسال صادرات رسمی کره و شیر خشک به حدود ۱۴۰ هزار تن رسیده و حجم قاچاق نیز قابل‌توجه است. در ادامه، فرهاد اکبری، رئیس هیات‌مدیره اتحادیه دامداران ایران، با انتقاد از نرخ مصوب شیر خام گفت: نرخ ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومان نرخ کارشناسی‌شده‌ای نیست و حتی نرخ‌های پیشنهادی بالاتر نیز پاسخگوی هزینه واقعی تولید نیست.

وی با اشاره به مشکلات تأمین نهاده‌ها اظهار کرد: نهاده‌های دامی به‌موقع به‌دست دامدار نمی‌رسد و سامانه بازارگاه نتوانسته نیاز دامداری کشور را به‌درستی تأمین کند. یونجه امروز به حدود ۳۷ هزار تومان رسیده و این شرایط، تداوم تولید را با مشکل مواجه کرده است.

در حالی که دامداران از کمبود نهاده سخن می‌گویند، نمایندگان صنایع لبنی با استناد به آمار‌های رسمی اعلام می‌کنند که طی یک هفته اخیر بیش از یک میلیون تن نهاده دامی در کشور توزیع شده و مشکل اصلی، نه کمبود نهاده، بلکه جهت‌دهی تولید به سمت شیر خشک و صادرات است.

حذف لبنیات زنگ خطر جدیست

داریوش چیوایی، کارشناس اقتصاد سلامت، با هشدار نسبت به افزایش نرخ لبنیات گفت: افزایش نرخ لبنیات در دهک‌های پایین درآمدی می‌تواند منجر به کاهش مصرف تا حدود ۸۴ تا ۸۶ درصد شود؛ آماری که زنگ خطر جدی برای سلامت عمومی جامعه است.

وی افزود: کاهش مصرف لبنیات، به‌ویژه در سنین میان‌سالی و سالمندی، مستقیماً با افزایش بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان مرتبط است و هزینه‌های درمانی سنگینی را به مردم و نظام سلامت تحمیل می‌کند.

این کارشناس اقتصاد سلامت تأکید کرد: حذف لبنیات از سفره مردم به معنای انتقال هزینه از حوزه تغذیه به حوزه درمان است. اگر امروز در سیاست‌گذاری‌ها نگاه پیشگیرانه جدی گرفته نشود، فردا باید چندین برابر این هزینه‌ها را در بیمارستان‌ها و نظام بیمه‌ای پرداخت کرد.

کارشناسان معتقدند تعادل میان حمایت از دامدار، پایداری صنایع لبنی و حفظ قدرت خرید مصرف‌کننده، نیازمند تصمیم‌گیری فوری، شفاف و هماهنگ است؛ در غیر این صورت، ادامه این اختلاف‌ها می‌تواند هم تولید را با بحران مواجه و هم سلامت جامعه را در سال‌های آینده با هزینه‌های جبران‌ناپذیر روبه‌رو کند.