شاهکار جدید ایران و چین / کار به معاوضه خودرو رسید!

این مبادلات نشان‌دهنده احیای دوباره  "مبادله کالا به کالا" (تهاتر) است که به‌ویژه در پی تحریم‌های غربی علیه ایران و سایر کشورها در حال رشد است. طبق گزارشی از بلومبرگ، چری، بزرگ‌ترین صادرکننده خودروهای چینی و یکی از پیشگامان این روند، در کنار گروه فلزات غیرآهنی تونگ‌لینگ، به‌عنوان عوامل اصلی این تجارت شناخته می‌شوند.

چری در حال حاضر یکی از ارکان کلیدی شبکه پیچیده‌ تجارت جهانی است. این معاملات به‌ویژه در مواجهه با تحریم‌های شدید آمریکا و محدودیت‌های پرداخت بین‌المللی اهمیت بیشتری یافته است.

اجتناب از نقض تحریم‌ها در چارچوب قوانین چین

چری، خودروساز بزرگ چینی، به‌طور مستقیم با ایران مبادله نمی‌کند. بلکه این شرکت قطعات و فناوری‌های خود را به یک شرکت واسطه در استان آن‌هویی می‌فروشد که سپس این قطعات را به خودروهای نیمه‌مونتاژ تبدیل و به ایران ارسال می‌کند. بر اساس تحریم‌های آمریکا و اروپا علیه ایران، تنها افراد و شرکت‌هایی که از ارزهای این کشورها استفاده می‌کنند مشمول تحریم‌ها هستند، بنابراین شرکت‌های چینی می‌توانند بدون نقض این تحریم‌ها با ایران تجارت کنند، مشروط بر اینکه مبادلاتشان به‌صورت ریال یا یوان انجام شود.

چری که از زمان تأسیس خود در سه دهه گذشته به موفقیت‌های چشمگیری دست یافته است، به‌عنوان نمادی از سیاست تجاری چین و بخشی از طرح "کمربند و جاده" در بازارهایی همچون ایران، کوبا و روسیه فعال است. در سال 2022، این شرکت با فیلیپ موریس در روسیه رقابت کرد و به یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های خارجی از نظر درآمد در این کشور تبدیل شد.

با این حال چری اعلام کرده است که فعالیت‌هایش در ایران و کوبا را تا پایان 2024 متوقف کرده و حضورش در روسیه را تا سال 2027 به سطوح "ناچیز" کاهش خواهد داد. همچنین مشاور حقوقی چری، هوگان لاولز، تأکید کرده که فعالیت‌های این شرکت در کشورهای تحت تحریم نقض تحریم‌های اصلی ایالات متحده را به همراه ندارد و خطر تحریم‌های ثانویه محدود است.

تحریم‌ها شدت می‌گیرد

تجارت معاوضه خودرو میان چین و ایران از حدود شش یا هفت سال پیش آغاز شد، همزمان با تشدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران در دوران نخستین ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ. این تحریم‌ها که پس از خروج ترامپ از توافق هسته‌ای 2015 اعمال شد، دسترسی ایران به سیستم مالی جهانی را محدود و پرداخت هزینه کالاهای وارداتی را دشوار ساخت.

طبق اطلاعات موجود در پروسپکتوس‌های اوراق قرضه چری، در مارس 2017، شرکت وابسته چری در ایران، یعنی MVM، مبلغ 2.2 میلیارد یوان (معادل 325 میلیون دلار) به چری بدهکار بود. با وجود تحریم‌ها، تجارت با ایران طبق قوانین چین همچنان قانونی باقی ماند و مقامات چینی اعلام کردند که پکن همکاری اقتصادی خود با ایران را ادامه خواهد داد.

با این حال، تحریم‌ها موجب شد که بسیاری از شرکت‌های دولتی چینی، به ویژه آن‌هایی که فعالیت‌های گسترده‌ای در خارج از کشور داشتند، از انجام معاملات مستقیم با ایران خودداری کنند. به همین دلیل، تجارت میان چین و ایران از طریق شرکت‌های واسطه انجام می‌شد.

در این راستا، شرکت تونگ‌لینگ فلزات غیرآهنی، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های فلزی چین، نقش کلیدی در تجارت معاوضه ایفا کرد. این شرکت به چین کمک کرد تا از ذخایر غنی فلزات ایران بهره‌برداری کند. بر اساس قراردادهای موجود، چری قطعات خودرو را به یک شرکت در استان آن‌هویی ارسال می‌کرد، این قطعات سپس به ایران منتقل شده و خودروها به‌طور محلی مونتاژ و با برند MVM به فروش می‌رسیدند. در ازای این صادرات، فلزات ایرانی معادل ارزش خودروها به چین ارسال می‌شد.

احیای تجارت معاوضه خودرو میان چین و ایران

تجارت معاوضه خودرو میان چین و ایران از نظر مقادیر مالی نسبتا کوچک است، با این حال، این معاملات به‌طور نمادین نشان‌دهنده احیای تجارت معاوضه‌ای است که تحت تاثیر تحریم‌های گسترده غرب قرار گرفته است.

گسترش تحریم‌ها در سال‌های اخیر منجر به افزایش استفاده از ارزهای مختلف و حتی معاوضه کالاها میان کشورهایی مانند روسیه، ونزوئلا، ایران و دیگر کشورها شده است. برای نمونه، سریلانکا چای را در ازای نفت ایران معامله کرده و اخیرا چین قطعات خودرویی به ایران ارسال کرده و در ازای آن پسته دریافت کرده است.

چری، خودروساز چینی، از سال 2004 وارد بازار ایران شده و از طریق همکاری با شرکت "مدیران خودرو به یکی از برندهای محبوب در این کشور تبدیل شده است. این شرکت با استراتژی تولید خودروهای کم‌هزینه و فروش جهانی، همچنان بزرگ‌ترین صادرکننده خودروهای سواری چینی است. ایران در سال‌های گذشته بازار مهمی برای چری بود و بیش از نیمی از فروش‌های بین‌المللی این شرکت را تشکیل می‌داد.

در حال حاضر، چری به دلیل افزایش فروش‌های جهانی خود، به یکی از خودروسازان بزرگ جهان تبدیل شده است. وزارت امور خارجه چین نیز تأکید کرده که چین مخالف تحریم‌های یک‌جانبه است و همکاری‌های اقتصادی با ایران در چارچوب قوانین بین‌المللی باید محترم شمرده شود.