نقشه ۱۰۰ ساله افغانستان برای ایران / خطر جدید اعلام شد
یک کارشناس حوزه آب گفت: می‌توانستیم افغان‌ها را در همان منطقه سیستان سر و سامان داده و اقدام به کشاورزی می‌کردند و در مقابل مدعی شویم که آب مورد نیاز باید از سوی کشور افغانستان تامین شود، ولی برنامه‌ریزی بلندمدت نداشتیم و این مسئله در دیپلماسی آبی ایران جایی نداشته است.
محمدابراهیم رئیسی درباره اینکه آیا با احقاق حقابه ایران از آب‌های مشترک با افغانستان مشکل تامین آب سیستان و بلوچستان و مشهد قابل حل بود یا خیر، اظهار داشت: واقعیت اینکه در سیستان حتما علت اصلی چالش آبی کاهش ورودی آب از افغانستان است، در خراسان نیز کاهش ورودی به سد دوستی و آب شرب مشهد کاملا مشهود و تحت تاثیر عدم رهاسازی آب از رودهای مشترک با افغانستان است.
وی افزود: سال ۱۳۵۱ در معاهده‌ای که بین ایران و افغانستان منعقد شده بود به طور مشخص عنوان شده بود که در سال‌های نرمال و غیرنرمال خشک و یا زمان بارندگی بیش از نرمال چه میزان از آب باید به ایران اختصاص داده شود اما تغییرات داخلی افغانستان و اوضاع ایران دست به دست هم داد که مشکل ما در حوزه آب‌های مشترک با افغانستان لاینحل باقی مانده و تشدید شود.
این کارشناس حوزه آب گفت: قبلا سیستان انبار غله ایران بود، اکنون هیچ نشانی از غله باقی نمانده و این نشان می‌دهد حتما مسئله مهمی رخ داده که بخش کشاورزی را تحت‌الشعاع قرار داده است، اکنون اوضاع از بخش کشاورزی هم فراتر رفته و تالاب‌های کشور هم تحت تاثیر قرار گرفته است. اما نکته مهم این است علیرغم همه تغییر و تحولاتی که در افغانستان انجام شده ایجاد سازه‌ها روی رودخانه هیرمند و رودخانه‌هایی که وارد ایران می‌شدند؛ متوقف نشده‌اند، یعنی میانه بلبشوهایی که افغانستان داشته سد کمالخان احداث شده و درواقع آبراهه‌های آب را روی هیرمند بسته‌اند و تقریبا هر میزان که افغان‌ها توانسته‌اند قدرت بگیرند این پروژه‌ها بیش از پیش اجرا شده‌اند و این طبیعی است که بالادست نسبت به پایین دست از این هژمونی استفاده کنند و تاثیر بگذارند.
وی با بیان اینکه حتما عدم ورود آب افغانستان به ایران روی استان سیستان و بلوچستان و تامین آب شرب خراسان تاثیرات زیادی داشت است، تاکید کرد: در ۱۰۰ سال گذشته انواع سدها در کشور افغانستان احداث شده و باعث شده کم‌آبی سیستان تشدید شود، وابستگی سیستان به آب هیرمند، افزایش مصرف آب هیرمند در افغانستان و کاهش ورودی به سمت ایران مساحت هامون و وسعت زمین‌های کشاورزی را کم کرده و منجر به مهاجرت خیلی زیاد جمعیت از این منطقه شده است.
رئیسی با بیان اینکه اگر افغان‌هایی که از ایران خارج شدند به کار کشاورزی مشغول و اراضی کشاورزی را توسعه دهند مصرف آب در این کشور افزایش یافته و مشکلات آبی سمت سیستان نیز بیشتر خواهد شد، خاطرنشان کرد: افراط و تفریط در تصمیم‌گیری در خصوص افغان‌ها جای بحث دارد و این موضوع شاید بعنوان یک موضوع ژئوپلیتیک بتواند تصمیم‌گیری‌های آبی افغان‌ها را تحت تاثیر قرار دهد، ممکن است در بسیاری موارد زورشان به ایران نرسد اما شاید بتوانند روی تصمیمات ایران تاثیر بگذارند.
وی درباره استفاده از ابزار مهاجرین برای دریافت درست حقابه گفت: مسئله این است که از مهاجراین چگونه استفاده کنیم حوزه آب نیز بخشی از این ماجرا است ما در مقوله مهاجران تا زمانی که بحران بوجود نیاوردند هیچوقت حساس نبوده‌ایم، به محض اینکه دچار بحران شدیم به فکر ساماندهی افتادیم، در حالی که در سیاست بلندمدت می‌توانستیم از مهاجران بعنوان ابزار مذاکره برای گرفتن حق خودمان از آب‌های مرزی مشترک استفاده کنیم مثلا می‌توانستیم افغان‌ها را در همان منطقه سیستان سر و سامان داده و اقدام به کشاورزی می‌کردند و در مقابل مدعی شویم که آب مورد نیاز باید از سوی کشور افغانستان تامین شود ولی برنامه‌ریزی بلندمدت نداشتیم و این مسئله در دیپلماسی آبی ایران جایی نداشته است، اکنون نیز این فرصت از دست رفته است.
