خبر مهم برای ۷ دهک درآمدی/ در کالابرگ آبان ماه منتظر این تغییرات بزرگ باشید
با آغاز آبان‌ماه، طرح کالابرگ الکترونیک با تغییراتی بنیادین مواجه خواهد شد. بر اساس تصمیمات جدید دولت، سبد کالاهای اساسی که پیش از این شامل ۱۱ تا ۱۵ قلم بود، با اولویت‌بندی جدید، محدودتر می‌شود. این سیاست در شرایطی اتخاذ شده که حذف ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی، کاهش بودجه کالاهای اساسی و آغاز فرآیند حذف بخشی از خانوارهای طبقه متوسط از فهرست یارانه‌بگیران، فشار معیشتی بر جامعه را دوچندان کرده است.
دولت در نظر دارد شارژ کالابرگ الکترونیک در آبان‌ماه را با شیوه‌ای متفاوت از گذشته انجام دهد. در حالی که پیش‌تر سخنگوی این طرح از اضافه شدن اقلامی مانند گوشت بوقلمون و ماهی خبر داده بود، بررسی‌ها نشان می‌دهد استقبال مردم از کالاهایی نظیر ماکارونی، شیر و پنیر پایین بوده است. در مقابل، تقاضا برای خرید محصولات ضروری و گران‌قیمت‌تر مانند حبوبات، برنج، روغن و انواع گوشت به مراتب بیشتر است.
به نظر می‌رسد دولت با درک این موضوع، قصد دارد اقلام موجود در سبد کالابرگ را بر اساس همین اولویت‌ها بازچینی کرده و تعداد آن‌ها را کاهش دهد.
- غلامرضا نوری قزلجه، وزیر جهاد کشاورزی، تأکید کرده است که با وجود این تغییرات، خانوارها کالاهای مورد نیاز را با قیمت‌های ثابت خریداری خواهند کرد و دولت مابه‌التفاوت قیمت را پوشش می‌دهد.
- سید حمید پورمحمدی، رئیس سازمان برنامه و بودجه، نیز با تأیید «کمتر شدن تعداد محصولات»، هدف اصلی را اولویت‌بندی کالاها و پرداخت مابه‌التفاوت نرخ توسط دولت اعلام کرده است.
حذف طبقه متوسط برای تأمین اعتبار؛ یارانه شما قطع می‌شود؟
یکی از جنجالی‌ترین تغییرات دولت چهاردهم، کاهش لیست یارانه‌بگیران برای تأمین اعتبار کالابرگ است. احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، صراحتاً اعلام کرده است که برای تأمین بودجه مورد نیاز، حذف خانوارهای سه دهک بالای درآمدی از فهرست یارانه‌بگیران ضروری است.
بر اساس اظهارات میدری، این فرآیند از مرداد ۱۴۰۴ با حذف ماهانه ۳ میلیون نفر آغاز شده و تا رسیدن به هدف ۲۷ میلیون نفر (معادل ۳ دهک از جمعیت ۹۰ میلیونی کشور) ادامه خواهد یافت. معیار شناسایی این دهک‌ها نیز بحث‌برانگیز بوده است؛ به عنوان مثال، مالکیت یک خانه در تهران و درآمد ماهانه ۳۰ میلیون تومانی برای کل خانواده، فرد را در گروه سه دهک بالا قرار داده و منجر به قطع یارانه او خواهد شد. این در حالی است که بسیاری معتقدند این خانوارها در شرایط تورمی کنونی، جزو «طبقه متوسط» جامعه محسوب می‌شوند، نه اقشار مرفه.
نگاهی به گذشته؛ از وعده جبران تا توقف و اجرای دوباره
طرح کالابرگ الکترونیک به عنوان راهکاری برای جبران آثار تورمی حذف ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی در سال ۱۴۰۱ متولد شد. این طرح پس از فراز و نشیب‌های فراوان و توقفی یک‌ساله، در دولت چهاردهم با رویکردی جدید احیا شد:
- دولت سیزدهم: طرح اختیاری بود و خانوارها می‌توانستند بین یارانه نقدی و کالابرگ یکی را انتخاب کنند. بسیاری یارانه نقدی را ترجیح دادند.
- دولت چهاردهم: طرح برای دهک‌های اول تا هفتم اجباری شد و این خانوارها علاوه بر یارانه نقدی، مشمول دریافت کالابرگ نیز شدند. مبلغ کالابرگ برای دهک‌های ۱ تا ۳ پانصد هزار تومان و برای دهک‌های ۴ تا ۷ سیصد و پنجاه هزار تومان به ازای هر نفر تعیین شد.
کسری بودجه و زنگ خطر برای سال آینده
تصمیمات اخیر دولت در حالی اتخاذ می‌شود که نگرانی‌ها از وضعیت اقتصادی در سال آینده رو به افزایش است. کاهش بودجه کالاهای اساسی (دارو، تجهیزات پزشکی و نهاده‌های دامی) از ۱۱ میلیارد دلار به ۸ میلیارد دلار و زمزمه‌های حذف کامل ارز ۲۸,۵۰۰ تومانی و جایگزینی آن با ارز مبادله‌ای (با نرخ بیش از ۷۰ هزار تومان)، می‌تواند به انفجار قیمت‌ها در سال آینده منجر شود.
بسیاری از کارشناسان معتقدند دولت به جای اصلاح ساختارهای بودجه، ساده‌ترین راه یعنی تأمین منابع از «سفره مردم» را انتخاب کرده است. حال باید دید با کوچک‌تر شدن سبد حمایتی کالابرگ و حذف تدریجی طبقه متوسط از چتر حمایتی دولت، آیا جامعه در سال آینده با موج جدیدی از فقر و نارضایتی روبه‌رو نخواهد شد؟
