مقایسه تجارت ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس

در سال ۲۰۲۳، تجارت خارجی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس (GCC) با ثبت مجموعی بالغ بر ۱.۵ تریلیون دلار، بار دیگر جایگاه این منطقه را به‌عنوان یکی از قطب‌های اقتصادی جهان تثبیت کرد. این حجم از تجارت، ۳.۴ درصد از کل تجارت جهانی را شامل شده و منطقه خلیج فارس را به رتبه ششم جهانی در تجارت بین‌المللی رساند.

کاهش صادرات نفتی و افزایش واردات کالا در کشورهای عربی حوزه خلیج فارس

کشورهای GCC شامل عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر، کویت، بحرین و عمان، بر اساس آخرین آمار رسمی صادراتی به ارزش ۸۲۳.۱ میلیارد دلار ثبت کردند که نسبت به سال قبل از آن ۱۴.۵ درصد کاهش داشته است. این در حالی است که واردات این کشورها با رشد ۱۳.۴ درصدی به ۶۵۹.۳ میلیارد دلار رسید. مازاد تراز تجاری نیز به ۱۶۳.۷ میلیارد دلار کاهش یافت. کاهش صادرات نفتی به ارزش ۵۲۵.۵ میلیارد دلار (با افت ۲۰.۵ درصدی) نقش قابل توجهی در این تغییرات ایفا کرده است.

چین؛ شریک اول تجاری خلیج فارس

در سال ۲۰۲۳، چین با تجارت ۲۹۷.۹ میلیارد دلاری به بزرگ‌ترین شریک تجاری کشورهای حوزه خلیج فارس تبدیل شد. صادرات این کشورها به چین حدود ۱۹.۲ درصد از کل صادرات آن‌ها را تشکیل داد و چین نیز سهمی ۲۱.۲ درصدی از واردات این کشورها را به خود اختصاص داد.

ایران؛ تجارت ۱۵۳ میلیارد دلاری با تراز مثبت

در سوی دیگر منطقه، ایران توانست در سال ۲۰۲۳ با وجود تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های بین‌المللی، تجارت خارجی خود را به ۱۵۳ میلیارد دلار برساند. صادرات کل ایران ۸۶ میلیارد دلار بود که شامل ۴۹ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی و ۳۶ میلیارد دلار صادرات نفت خام می‌شود. صادرات خدمات فنی و مهندسی نیز به بیش از ۱.۲ میلیارد دلار رسید.

واردات ایران نیز با ثبت ۶۶.۲۸ میلیارد دلار، نشان از ثبات نسبی در تأمین کالاهای اساسی و صنعتی دارد. چین، عراق و امارات، شرکای اصلی صادراتی ایران در سال گذشته بودند و امارات، چین و ترکیه بزرگ‌ترین صادرکنندگان کالا به ایران محسوب می‌شوند. 

رقابت اقتصادی در خلیج فارس با محوریت تنوع اقتصادی

آمار تجارت خارجی سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد که کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و ایران هر دو به‌دنبال کاهش وابستگی به نفت و گسترش روابط تجاری با شرکای آسیایی و جهانی هستند. این روند می‌تواند در سال‌های آینده نقشه اقتصادی خاورمیانه را دگرگون کند.