کمک باورنکردنی چین به ایران / شاهراه مالی جدید مشخص شد
در یکی از مهم‌ترین افشاگری‌های اقتصادی سال‌های اخیر، یک گزارش تحقیقی مبتنی بر داده‌های وال‌استریت ژورنال و بلومبرگ، از معماری پنهان و پیچیده مالی میان تهران و پکن پرده برداشت.
بر اساس این گزارش، چین با ایجاد دو شاهراه موازی و خارج از دسترس سیستم بانکی جهانی، به “موتور محرک” ایران برای دور زدن تحریم‌های آمریکا تبدیل شده است: یک شبکه مخفی “نفت در برابر پروژه‌های زیرساختی” که تنها در سال جاری ۸.۴ میلیارد دلار پول نفت را جابجا کرده و یک سیستم هوشمند “تهاتر خودرو در برابر فلزات” که تجارت کالاهای تحریمی را بدون نیاز به یک دلار ممکن می‌سازد. این مکانیزم‌ها نشان می‌دهند چین در حال ساخت یک اکوسیستم مالی جایگزین برای تداوم حیات اقتصادی ایران است.
بر اساس گزارش بنیاد دفاع از دموکراسی (FDD) که به تحلیل داده‌های منتشر شده در وال‌استریت ژورنال و بلومبرگ پرداخته، چین به ستون فقرات راهبرد ایران برای خنثی‌سازی تحریم‌ها تبدیل شده است. این کشور نه تنها حدود ۹۰٪ از نفت صادراتی و ۲۵٪ از کالاهای غیرنفتی ایران را خریداری می‌کند، بلکه دو کانال مالی غیرقابل ردیابی برای تسویه این تجارت عظیم ایجاد کرده است.
۱. شاهراه اول: شبکه “نفت در برابر زیرساخت” از طریق نهاد مرموز Chuxin
این مکانیزم پیچیده که توسط وال‌استریت ژورنال فاش شده، برای تسویه پول نفت ایران به کار می‌رود و کاملاً خارج از سیستم مالی دلاری عمل می‌کند:
- بازیگر اصلی: یک نهاد مالی مبهم به نام Chuxin که در لیست رسمی بانک‌های چین وجود ندارد و به نظر می‌رسد به عنوان یک اتاق پایاپای مخفی عمل می‌کند.
- فرآیند کار:
- نفت ایران توسط شبکه‌هایی (که برخی با تاجران تحریم‌شده مرتبط هستند) به چین فروخته می‌شود.
- خریداران چینی به جای انتقال پول به ایران، معادل دلاری آن را به حساب Chuxin واریز می‌کنند.
- نهاد Chuxin این وجوه را مستقیماً به پیمانکاران و شرکت‌های چینی که در حال اجرای پروژه‌های زیرساختی (مانند فرودگاه، پالایشگاه، و شبکه حمل‌ونقل) در ایران هستند، پرداخت می‌کند.
- حجم و مدل: تنها در سال ۲۰۲۴، حدود ۸.۴ میلیارد دلار از این طریق جابجا شده است. این مدل شباهت زیادی به الگوی “نفت در برابر وام” چین در کشورهایی مانند عراق دارد، که در آن درآمدهای نفتی آتی به عنوان وثیقه برای تأمین مالی پروژه‌های فعلی استفاده می‌شود. این موضوع می‌تواند توضیح دهد چرا بدهی‌های خارجی بانک مرکزی ایران، علی‌رغم تحریم‌ها، افزایش یافته است.
۲. شاهراه دوم: تهاتر خودروهای چینی با فلزات ایرانی
گزارش بلومبرگ مکانیزم دوم را که بر پایه تهاتر کالا به کالا استوار است، تشریح می‌کند و بخش خودروسازی و فلزات ایران را هدف قرار داده است:
- بازیگران اصلی: شرکت‌های بزرگ خودروسازی چین مانند Chery، Dongfeng و JAC و غول‌های صنعتی فلزات مانند گروه Tongling.
- فرآیند کار:
- خودروسازان چینی، قطعات خودرو را به صورت نیمه‌مونتاژ (CKD) به ایران صادر می‌کنند.
- شرکت‌های خودروساز ایرانی این قطعات را مونتاژ کرده و در بازار داخلی به فروش می‌رسانند.
- به جای پرداخت پول نقد، ایران معادل ارزش این قطعات را به صورت محموله‌های مس و روی به چین صادر می‌کند.
- واسطه‌هایی مانند گروه Tongling این فلزات را در بازارهای چین یا جهان به فروش رسانده و پول آن را به خودروسازان چینی پرداخت می‌کنند.
- اهمیت استراتژیک: اگرچه حجم این تجارت (چند صد میلیون دلار) در مقایسه با کل صادرات ۱۹ میلیارد دلاری چین به ایران کوچک است، اما اهمیت آن در اثبات کارایی مدل تهاتر برای دور زدن کامل کانال‌های بانکی و تداوم حیات صنایع تحریم‌شده ایران است.
